Verhaal

Filantroop laat werk van Memling terugkeren naar Brugge

Een portret van Francisco de Rojas is opnieuw te bewonderen in Brugge, waar Hans Memling het in de 15de eeuw maakte. En dat dankzij de schenking van de Amerikaanse filantroop Bill Middendorf, die werd begeleid door King Baudouin Foundation US. En zo zijn twee cirkels rond: een werk keert terug naar waar het ontstond, en een diplomaat-filantroop met een hart voor kunst schenkt een portret van een diplomaat-mecenas.

Het is verre van alledaags dat een museum een werk van dit kaliber mag verwelkomen. “Het is voor het eerst dat we zo’n belangrijke schenking krijgen”, vertelt Till-Holger Borchert, artistiek directeur van de Stedelijke Musea in Brugge. Het werk blijft in eerste instantie eigendom van KBF US dat de schenking begeleidde, maar wordt meteen in langdurige bruikleen gegeven aan de Musea Brugge, die er later eigenaar van worden.

Het portret toont Francisco de Rojas, telg van een vooraanstaande Spaanse familie en ambassadeur van Spanje bij het Bourgondische hof, en maakte deel uit van een triptiek. “Het is een van de weinige afbeeldingen die we hebben die de Spaanse aanwezigheid in de middeleeuwen in het toenmalige handelscentrum Brugge documenteren”, zegt Borchert. “We hebben wel veel tekstueel archiefmateriaal, maar weinig afbeeldingen. Nu is er een schilderij van iemand uit een belangrijke familie, én bovendien geschilderd door Memling, die toen bij de vooraanstaande burgers hoorde.”

Bijzondere kans

“Wat de schenking extra bijzonder maakt, is dat men denkt dat er nog maar twee of drie Memlings in privéhanden zijn die nog kùnnen ‘bewegen’, alle anderen zijn al ondergebracht in musea”, zegt Thomas Leysen, die naast voorzitter van de Koning Boudewijnstichting ook voorzitter is van de Topstukkenraad. “Dit was dus een van de laatste die we nog terug ‘thuis’ kunnen laten komen in Brugge, en we zijn enorm blij dat het gelukt is.”

Diplomaat met passie voor kunst

Het werk is geschonken door de Amerikaan John William ‘Bill’ Middendorf, die een rijkgevulde professionele carrière had die hem onder meer begin jaren 70 naar Nederland bracht als ambassadeur van de VS. Daarnaast is hij een gepassioneerd kunstliefhebber die zelf componeert, tekent en schildert – ook op 95-jarige leeftijd blijft hij haast dagelijks zijn tekenmateriaal ter hand nemen. Zijn passie bracht hem ook tot het verzamelen van kunst, met name van oude meesters uit de Nederlanden.

Bill Middendorf heeft deze passie altijd al willen delen met anderen, en schonk onder meer werken aan het Metropolitan Museum in New York. En nu dus ook aan ons land.

Zeldzame schat

“In de voorbije 55 jaar heb ik Brugge ontdekt en regelmatig bezocht”, vertelt Middendorf. “Het is voor mij een zeldzame schat in de wereld, zoals het grotendeels bewaard is zoals het in de middeleeuwen was. De schoonheid van de stad en de eeuwenoude kunst lokt me er telkens weer heen.”

Na het overlijden van de vorige privé-eigenaar kwam het werk al eens tijdelijk terug naar Brugge voor een tentoonstelling. Daarna, in 2002, boden de erfgenamen het te koop aan en kocht Bill Middendorf het. In die periode leerde hij de Brugse museumdirecteur en expert Till-Holger Borchert kennen. “Ik waardeer Till-Holger Borchert als kunsthistoricus en als de vriend die hij via de kunst is geworden. Al deze elementen speelden mee in mijn besluit om dit stuk uit mijn collectie te laten terugkeren naar Brugge.”

KBFUS ART faciliteert schenking

Een topwerk als dit stop je natuurlijk niet in een cadeauverpakking in je handbagage, een grensoverschrijdende schenking van kunst is cultureel, juridisch en belastingtechnisch complex. Om schenkers uit de VS daarbij te helpen, zette King Baudouin Foundation US enkele jaren geleden het programma KBFUS ART op. Deze schenking van het werk van Memling is een mooi voorbeeld van de rol die het netwerk van de Koning Boudewijnstichting speelt als global philanthropic enabler, niet alleen wat erfgoedschenkingen betreft, maar eveneens voor het begeleiden van filantropische schenkingen aan projecten of organisaties met een sociaal, cultureel, (medisch-)wetenschappelijk of academisch doel over de grenzen heen.

“Brugge is voor mij een zeldzame schat. Dat speelde mee in mijn besluit om dit stuk uit mijn collectie te laten terugkeren naar Brugge.”
Bill Middendorf
Schenker

“De begeleiding van KBFUS was essentieel om de terugkeer van het schilderij naar Brugge mogelijk te maken”, zegt Till-Holger Bolchert. “De aanpak die KBFUS heeft opgezet voor schenkingen van kunst maakte dat alles vlot verlopen is. Ik kan haast nog niet geloven dat dit gebeurt, het is fantastisch.”

Het schilderij is te zien in de tentoonstelling ‘Memling Now’ in het Sint-Janshospitaal (Memlingmuseum), die loopt van 1 oktober 2020 tot 1 februari 2021. Daarna blijft het werk in langdurige bruikleen in de vaste collectie van het Memlingmuseum.

Andere verhalen
Engagement dat inspireert!

Archief Goffinet werpt licht op Belgisch koloniaal verleden

Roerend erfgoed

“Dankzij de interventie van het Erfgoedfonds konden we archieven met een grote historische waarde verwerven die nog echo’s hebben tot in het heden.”
Olivier Defrance
Historicus, auteur van de inventaris van het archief Goffinet

“Mijn kantwerken zijn mijn pleegkindjes, maar ik weet dat ze nu veilig zijn

Roerend erfgoed

"Mijn lievelingsstuk is een 16de-eeuws mutsje - nooit gebruikt, het ziet er bijna nieuw uit. En zo mooi gemaakt!"
Lieve Vroom (rechts op de foto)
Schenkster kantcollectie

De man met de hamer: Sam Matthijs volgt opleiding tot kunstsmid

Roerend erfgoed

"Ik wil unieke objecten maken, geen serieproducten die je in elke winkel kan kopen."
Sam Matthijs
Kunstsmid in opleiding, bursaal Platform voor Opleiding en Talent

Andere projectoproepen

Fonds René en Karin Jonckheere - Projectoproep 2023

Bescherming van het roerend cultureel erfgoed dat getuigt van de Europese dimensie van Brussel

Open

Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché - Projectoproep 2023

Aankoop, conservatie, restauratie en valorisatie van kunstwerken van Belgische kunstenaars van alle tijden, met uitzondering van hedendaagse kunstenaars.

Open

Fonds Baillet Latour - Projectoproep 2023

Steun aan restauratieprojecten van Belgisch roerend cultureel erfgoed.

Open

Andere evenementen

Van privé naar publiek. Collectie Thomas Neirynck. Van sentiment naar lyrische expressie

03/02/2022 10:00 Tot 31/08/2023 12:00

Het FeliXart Museum brengt een selectie uit de collectie van het Fonds Neirynck onder de aandacht in een tentoonstelling.

Andere Fondsen en filantropieformules

Museum van Elsene (Fonds Vrienden van)

Filantropen steunen projecten van het Museum van Elsene, zoals aankopen van kunstwerken, uitwerken educatieve programma's, ...

Rubenshuis (Fonds Vrienden van)

Filantropen steunen projecten van het Rubenshuis, die bijdragen tot de studie en de bekendmaking van het leven en werk van Peter Paul Rubens en zijn tijdperk.

Mu.ZEE (Fonds)

Steunt de museale, wetenschappelijke, educatieve en participatieve werking van Mu.ZEE, het enige museum dat kunst in België vanaf 1860 tot nu verzamelt, presenteert en onderzoekt…

Andere persberichten

Maeterlinck, geïllustreerd door Spilliaert, Memling, Alechinsky,… Belgische topkunstwerken te zien op BRAFA op de stand van de Koning Boudewijnstichting

19 01 2023

Dit jaar kunt u op de stand van de Koning Boudewijnstichting enkele topstukken uit het Belgische erfgoed ontdekken. De KBS verwierf ze recent voor onze publieke collecties.

Maeterlincks 'Théâtre', geïllustreerd door Spilliaert, tentoongesteld

21 12 2022

Het ‘Théâtre’ van Maurice Maeterlinck, geïllustreerd door Léon Spilliaert, voor altijd bewaard en te bewonderen in de KMSKB dankzij het Fonds Eliane Vercaempt.

Ontdek een collectie Inuitkunst in het Steenmuseum

22 09 2022

De KBS geeft een collectie van 26 Inuit beeldhouwwerken uit steen in langdurige bruikleen aan het Steenmuseum (CIP) om ze toegankelijk te maken voor het grote publiek.