“Mijn kantwerken zijn mijn pleegkindjes, maar ik weet dat ze nu veilig zijn

Lieve Vroom (83) heeft in de loop der jaren een unieke kantcollectie opgebouwd. Die schenkt ze nu aan de Koning Boudewijnstichting. MoMu Antwerpen zal ervoor zorgen dat de stukken in de beste omstandigheden bewaard en ontsloten worden. Het verhaal van een bijzondere passie.

“Ik heb beroepsregentaat gevolgd”, vertelt Lieve Vroom. “Ik heb de studie niet kunnen afmaken, omdat mijn vader plots overleden is, maar er was één vak dat ik heel graag deed: kunstgeschiedenis en kostuumdracht. Op het examen moesten we een postkaart van een man in 17de-eeuwse klederdracht bespreken: kousen, wambuis, hoed... Er zaten altijd prachtige kanten kragen bij. Die lessen zijn voor een groot stuk de reden waarom ik me zo voor kant ben gaan interesseren.”

Muilezel

“In 1961 ben ik getrouwd. Mijn man en ik zijn een tuinbouwbedrijf begonnen, maar na tien jaar moest hij stoppen omdat hij longemfyseem had. Hij ging in ploegendienst werken, ik werd parttime chef-kassierster bij de Carrefour hier in Lier.”

“Maar de interesse in kant bleef. In Boechout startte in 1975 een kantcursus. Tien jaar heb ik die gevolgd, en toen vertelde een van de leraressen over een avondopleiding aan de Sint-Mariaschool in Antwerpen: ‘Zes jaar, en op het eind krijg je een officieel diploma.’ Ik twijfelde: op een weekavond heen en weer van Lier naar Antwerpen, drie kinderen die de volgende ochtend naar school moeten… Maar mijn man drong aan, en ik héb het gedaan. Iedere week geladen als een muilezel de bus op naar Antwerpen. Zo’n kloskussen is een lomp ding, en dan nog een zware tas met gerief…” “Na een halfjaar verraste mijn man me: hij deed me een Citroën Charleston cadeau, zo’n 2pk’tje in twee kleuren. Mijn man heeft me altijd gesteund en aangemoedigd. Ik weet niet of mijn collectie er zonder hem gekomen was.”

Het hoe en waarom

“Bij Sint-Maria moesten we eerst voorgetekende patronen klossen, maar gaandeweg begon je zelf ook stukjes kant na te tekenen en patronen op te stellen. Geweldig, ik wilde altijd het hoe en waarom kennen. De techniek, daar was het mij eigenlijk om te doen.”

“Het heeft altijd in mij gezeten, die nieuwsgierigheid. Maar als je een techniek wil doorgronden, heb je natuurlijk studiemateriaal nodig. Dat was de aanzet voor mijn collectie. Begin jaren ’80 waren we op reis in Frankrijk. In een winkeltje vond ik tussen de koperen ketels vijf of zes stukken kant. 70 Franse frank. Ik was zo fier als een gieter. Later, toen ik wat meer van kant wist, heb ik ontdekt dat er twee 17de-eeuwse stukken bij zaten.”

Pottenkant

“In het begin wist ik niet goed waar je kwaliteitskant kon kopen. Gelukkig heb ik in Brugge een goed winkeltje gevonden. Die mevrouw verkocht vooraan prullaria aan toeristen, maar achteraan had ze prachtig kantwerk, ook oude stukken. Mijn interesse ging vooral uit naar de 17de eeuw, en naar pottenkant, de kant die in en rond Antwerpen gemaakt werd. Er zit bijna altijd een pot met bloemen in het patroon, vandaar de naam.”

“Ik heb mijn eindwerk gemaakt over pottenkant. In die periode heb ik mijn mooiste stukken gekocht, de meeste in dat winkeltje in Brugge. Die mevrouw ging vaak kopen in Frankrijk bij mensen thuis. En dan belde ze als er wat bij zat voor mij.”

Vrijwilligerswerk

“Twintig jaar geleden is mijn man gestorven. Hij was zwaar ziek, maar we hebben samen nog vrijwilligerswerk gedaan. We hebben meegewerkt aan de inventarisatie van de kantcollectie van de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen. En bij MoMu Antwerpen hebben we de kantcollectie ingescand en gedigitaliseerd. Ze hadden daar een plekje voor ons vrijgemaakt om te werken – mijn man met zijn zuurstoffles bij zich.”

Geen spijt

“Ik heb zowat 350 stukken, van de 16de eeuw tot nu, voornamelijk boorden. Zeker de helft stamt uit de 17de eeuw. De laatste stukken heb ik een jaar of vijf geleden gekocht, maar nu is de collectie afgesloten. Mijn lievelingsstuk is een 16de-eeuws mutsje - nooit gebruikt, het ziet er bijna nieuw uit. En zo mooi gemaakt! Dat is mijn juweeltje.”

“Vorig jaar ben ik verhuisd. Mijn dochter zei: verkoop dat toch, en geef het geld aan een goed doel. Maar dat gaat zomaar niet. Dat zijn mijn pleegkinderen, hé. Ik ben heel blij dat we deze oplossing gevonden hebben: we schenken de collectie aan de Koning Boudewijnstichting, en die geeft ze in langdurige bruikleen aan MoMu Antwerpen.”

“Spijt heb ik niet. Ik weet dat de stukken veilig zijn en dat ze verder bestudeerd zullen worden. Ik kan ook niet meer klossen, door artrose in mijn handen – erg pijnlijk. Ik wist dat mij dat te wachten stond, je hoeft er niet om te wenen of te zagen. Maar ik lees nog veel en ik wil verder onderzoek doen naar kant. De nieuwsgierigheid is er nog altijd.”

‘Een rijkere, zinnigere collectie’

Frieda Sorber is net met pensioen, maar als voormalig conservator van de historische collectie bij MoMu Antwerpen leidt ze de schenking in goede banen.

“De collectie van Lieve heeft een geweldig bereik, vooral wat betreft de ontwikkeling van Antwerpse kant in de 17de en 18de eeuw. Onze eigen verzameling wordt er zoveel rijker en zinniger door. Voor degelijk onderzoek heb je series gelijksoortige objecten nodig. En precies daar zorgen de stukken van Lieve voor.”

“Het MoMu heeft twee restauratoren in dienst. Het grootste deel van hun tijd besteden die aan de dagelijkse zorg voor objecten. We streven naar optimale bewaaromstandigheden: de juiste relatieve vochtigheid, geen temperatuurschokken, de meest geschikte doos… Textiel verdraagt heel slecht licht. Daarom mag je het ook niet te vaak en te lang tentoonstellen. In 2021 plannen we een grote kantexpositie in het MoMu. Daar zullen ook delen van de collectie van Lieve te zien zijn.”