Verhaal

Archief Goffinet werpt licht op Belgisch koloniaal verleden

Hoe belangrijk is het verwerven van historisch waardevolle documenten en archieven? Zeer belangrijk, zowel voor historisch onderzoek – door deze documenten begrijpen we de context en de uitdagingen van een periode beter – als voor hedendaagse kwesties. Dat is bijvoorbeeld het geval voor het privé-archief van de koningen Leopold I en Leopold II. De Koning Boudewijnstichting verwierf dit archief bijna dertig jaar geleden en vandaag speelt het een centrale rol in de werkzaamheden van de parlementscommissie over de kolonisatie.

In de jaren 1980 werden documenten en archieven van onschatbare historische waarde, waarvan gedacht werd dat ze verloren waren gegaan, onverwacht teruggevonden bij de afbraak van het kasteel van Hyon. Dat behoorde ooit toe aan de familie Goffinet. Als vertrouwenspersonen van de koningen Leopold I en Leopold II hadden Adrien, Constant en Auguste Goffinet in het grootste geheim duizenden interessante documenten bewaard. In 1993 kon het Erfgoedfonds van de Koning Boudewijnstichting deze documenten verwerven, als getuigen van een verloren gewaand verleden.

Zeer divers

Olivier Defrance, historicus en auteur van vele artikels en publicaties, maakte recentelijk de inventaris van het archief Goffinet op, in opdracht van de Koning Boudewijnstichting. “Het archief heeft vooral betrekking op de regeerperiode van Leopold II. Het oudste document is van 1811, het recentste van 1947. Er zijn twee grote delen: het archief van het werk van de Goffinets voor rekening van de koninklijke familie en het archief dat Leopold II hun persoonlijk had toevertrouwd. Daar zit van alles bij: briefwisseling tussen de koning en zijn raadgevers, diplomatieke, politieke en urbanistische documenten, notitieboekjes, reisverslagen, huwelijkscontracten van de koninklijke familie, documenten over het beheer van Congo, nog andere over het privévermogen van Leopold II – dat hij overigens gebruikte om de Congolese onderneming te financieren.”

In totaal kostte het Olivier Defrance anderhalf jaar om de duizenden stukken zorgvuldig door te nemen, te klasseren en te inventariseren, met de steun van het Archief van het Koninklijk Paleis. “Eerst moest ik alle stukken bekijken. Vervolgens klasseren naargelang hun aard: kabinetsnota, briefwisseling van de koning, boekhouding… Er zijn meer dan 1.800 inventarisnummers – als je weet dat één nummer tot 100 documenten kan bevatten, besef je wel hoeveel documenten uiteindelijk geanalyseerd werden.”

Het archief Goffinet, dat ondertussen in bewaring is gegeven aan het Archief van het Koninklijk Paleis, werd al geraadpleegd door verschillende historici. “Maar het is niet het exclusieve domein van enkele specialisten”, benadrukt Olivier Defrance. “Het is voor iedereen toegankelijk.” Een filosofie die ook de Koning Boudewijnstichting koestert. Zij financierde de restauratie van bepaalde stukken van het Fonds Goffinet die in erg slechte staat werden teruggevonden. “Dankzij de Stichting kon al een aantal belangrijke documenten gerestaureerd worden, zoals het reisverslag van Leopold II in Egypte, waarover ook een publicatie is gemaakt. En er zijn er nog die vandaag niet kunnen worden benut omdat ze te fragiel zijn. Ook die zullen pas toegankelijk zijn na restauratie.”

Echo’s tot in het heden

“Dankzij de interventie van het Erfgoedfonds konden we archieven met een grote historische waarde verwerven die nog echo’s hebben tot in het heden.”
Olivier Defrance
Historicus, auteur van de inventaris van het archief Goffinet

Het archief Goffinet werpt niet alleen een licht op de stichters van de Belgische dynastie, het speelt ook een belangrijke rol in de parlementscommissie over het koloniale verleden van België, die net met haar werkzaamheden begonnen is. “Door de documenten over het Congobeleid van Leopold II begrijpen we beter de mentaliteit en de ambitie van de koning in Congo, en hoe hij reageerde op de kritiek op zijn kolonisatiebeleid”, zegt Olivier Defrance. “Zonder tussenkomst van de Koning Boudewijnstichting om dit archief te verwerven, zouden we niet de historische kennis hebben die we vandaag hebben. De parlementscommissie heeft er dus alle belang bij om zich over deze documenten te buigen.” Om een bijkomend en genuanceerd licht te werpen op het delicate onderzoek van een verleden dat de afgelopen maanden opnieuw in het brandpunt van de actualiteit staat.

Over het Erfgoedfonds

De Koning Boudewijnstichting zet zich in voor het behoud en de bescherming van het Belgisch erfgoed. Via het Erfgoedfonds koopt ze belangrijke kunstwerken en andere getuigen van ons verleden om ze door te geven aan toekomstige generaties. Het Erfgoedfonds valoriseert meer dan 25.000 werken en duizenden documenten en archieven met historische waarde, die worden tentoongesteld in publieke collecties in heel het land.

www.erfgoed-kbs.be

Andere verhalen
Engagement dat inspireert!

Filantroop laat werk van Memling terugkeren naar Brugge

Roerend erfgoed

“Brugge is voor mij een zeldzame schat. Dat speelde mee in mijn besluit om dit stuk uit mijn collectie te laten terugkeren naar Brugge.”
Bill Middendorf
Schenker

“Mijn kantwerken zijn mijn pleegkindjes, maar ik weet dat ze nu veilig zijn

Roerend erfgoed

"Mijn lievelingsstuk is een 16de-eeuws mutsje - nooit gebruikt, het ziet er bijna nieuw uit. En zo mooi gemaakt!"
Lieve Vroom (rechts op de foto)
Schenkster kantcollectie

De man met de hamer: Sam Matthijs volgt opleiding tot kunstsmid

Roerend erfgoed

"Ik wil unieke objecten maken, geen serieproducten die je in elke winkel kan kopen."
Sam Matthijs
Kunstsmid in opleiding, bursaal Platform voor Opleiding en Talent

Andere projectoproepen

Fonds René en Karin Jonckheere - Projectoproep 2023

Bescherming van het roerend cultureel erfgoed dat getuigt van de Europese dimensie van Brussel

Open

Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché - Projectoproep 2023

Aankoop, conservatie, restauratie en valorisatie van kunstwerken van Belgische kunstenaars van alle tijden, met uitzondering van hedendaagse kunstenaars.

Open

Fonds Baillet Latour - Projectoproep 2023

Steun aan restauratieprojecten van Belgisch roerend cultureel erfgoed.

Open

Andere evenementen

Van privé naar publiek. Collectie Thomas Neirynck. Van sentiment naar lyrische expressie

03/02/2022 10:00 Tot 31/08/2023 12:00

Het FeliXart Museum brengt een selectie uit de collectie van het Fonds Neirynck onder de aandacht in een tentoonstelling.

Andere Fondsen en filantropieformules

Rubenshuis (Fonds Vrienden van)

Filantropen steunen projecten van het Rubenshuis, die bijdragen tot de studie en de bekendmaking van het leven en werk van Peter Paul Rubens en zijn tijdperk.

Mu.ZEE (Fonds)

Steunt de museale, wetenschappelijke, educatieve en participatieve werking van Mu.ZEE, het enige museum dat kunst in België vanaf 1860 tot nu verzamelt, presenteert en onderzoekt…

Brugge-Koninklijke Hoofdgilde Sint-Sebastiaan V.Z.W. (Projectrekening)

Een collectie schilderijen van Brugse meesters en een borstbeeld van King Charles II, die toebehoren aan ´De Gilde´, conserveren en/of restaureren.

Andere persberichten

Maeterlinck, geïllustreerd door Spilliaert, Memling, Alechinsky,… Belgische topkunstwerken te zien op BRAFA op de stand van de Koning Boudewijnstichting

19 01 2023

Dit jaar kunt u op de stand van de Koning Boudewijnstichting enkele topstukken uit het Belgische erfgoed ontdekken. De KBS verwierf ze recent voor onze publieke collecties.

Maeterlincks 'Théâtre', geïllustreerd door Spilliaert, tentoongesteld

21 12 2022

Het ‘Théâtre’ van Maurice Maeterlinck, geïllustreerd door Léon Spilliaert, voor altijd bewaard en te bewonderen in de KMSKB dankzij het Fonds Eliane Vercaempt.

Ontdek een collectie Inuitkunst in het Steenmuseum

22 09 2022

De KBS geeft een collectie van 26 Inuit beeldhouwwerken uit steen in langdurige bruikleen aan het Steenmuseum (CIP) om ze toegankelijk te maken voor het grote publiek.