Dvd, cd, kurk, … allemaal mee in het bad van circulair denken

Grondstoffen komen niet uit een onuitputtelijke bron. Steeds meer groeit het belang van herbestemming en hergebruik. Ook van grondstoffen. Recyclage van grondstoffen is een van de vele manieren waarop we ons klimaat kunnen beschermen. Maar we mogen, moeten, hierin heel wat verder gaan. Niet langer ontwerpen voor eenmalig gebruik, maar al aan de tekentafel nadenken hoe we de gebruikte grondstoffen ook later nog makkelijk en efficiënt kunnen inzetten. Al te vaak is net dat vandaag een arbeidsintensief proces.

Op bezoek in de ateliers van Monnikenheide in Malle zien we hoe de brug gemaakt wordt tussen sociale economie en de maakindustrie om circulair te werken. Er wordt gewerkt met dragers van data. Denk aan dvd's, cd's en zelfs de lp’s. Die bevatten (zelfs hun verpakkingen) materialen die nog steeds waarde hebben. Denk aan polystyreen, polycarbonaat, ... Grondstoffen die nu steeds nieuw gemaakt worden terwijl ze in principe heel vaak herbruikt kunnen worden.

Daarvoor is het dan wel belangrijk dat er een grondige selectie gebeurt, per soort en type grondstof. Een intensieve taak die veel handenarbeid vraagt. De Sociaal-Circulaire Hub Kempen bracht voor dit hele project de juiste spelers samen. Ze vond in de mensen van Monnikenheide de gepaste drive, begeleiding en handen om die selectie te doen en ze zocht en vond ook afnemers voor de zuivere grondstoffen

“Wij werken bottom-up.”, zo zegt Herwin Daniëls, een van de drijvende krachten achter de hub Kempen. “Wij gaan op zoek naar de vragen en de kansen in de Kempen.” De hub Kempen is 1 van de maar liefst 12 sociaal-circulaire hubs die door de Vlaamse overheid werden gelanceerd.

Door de ontmanteling en sortering wordt waarde gecreëerd: een ongewenst afvalproduct dat alleen maar geld kost en het milieu belast, staat in schril contrast met de positieve waarde van hoogwaardig gesorteerde grondstoffen. Bedrijven zien zeker de meerwaarde van circulair werken en van de sociale economie, al staat de prijs van gerecycleerde grondstoffen momenteel fel onder druk. Toch gelooft Herwin Daniëls heel erg in het belang van pilootprojecten als dit. “Ambitieuze circulaire doelstellingen vanuit de EU en Vlaanderen, maar ook algemene bewustwording en regelgeving zullen bijdragen tot een gunstigere markt voor recyclaten op middellange termijn. Maar dan moet er een sterk partnerschap klaar staan dat de job perfect en aan een scherpe prijs kan uitvoeren. Om die samenwerking op punt te zetten moeten er heel wat hordes genomen worden (o.a. qua regelgeving of werkafspraken). De verschillende circulaire pilootprojecten maken het mogelijk om te experimenteren, bij te leren en te verbeteren. Als alle hordes genomen zijn, staat iedereen klaar om op grotere schaal te opereren.”

“Dergelijke projecten zijn nodig om tot een systeemverandering te komen, zowel bij de industrie als bij de brede bevolking. Momenteel worden er zoveel waardevolle grondstoffen letterlijk verbrand en dat is absurd. Dergelijke pilootprojecten laten zien dat vragen van verschillende partijen opgelost kunnen worden door samen te werken en expertise uit te wisselen”

Ook het project rond kurk in deze productieruimte past hier mooi. Champagne, wijn, bier en andere dranken hebben nog steeds vaak een kurken stop, een natuurlijk materiaal dat ook perfect binnen de principes van de circulaire economie past. Omwonenden en horeca uit de buurt, ze houden de stoppen bij en brengen ze op tijd en stond binnen. De stoppen worden hier manueel gesorteerd, ontdaan van alles wat niet kurk is en vermalen tot kleine stukjes. Hiervan maken ze dan onder andere zeepbakjes. De verkoop ervan zorgt dan mee voor de financiering van het werk dat hier dag in dag uit geleverd wordt.

“Het geeft onze mensen een waardevolle invulling van de dag. Ze zijn heel trots op wat ze hier doen.”, zo zegt Tinne Van Echelpoel ons. Zij ondersteunt, als medewerkster bij Monnikenheide, de mensen die hier elke dag aan het werk zijn. Bij het bezoek aan de Werkplaats zien en voelen we zelf ook die trots van de medewerkers. Ze vertellen enthousiast over hun specifieke taak, willen graag op de foto en leiden ons graag mee rond.

Beide projecten kennen hun successen, maar uiteraard ook hun uitdagingen. Er komt heel wat bij kijken, steeds weer nieuwe vragen, problemen die naar een oplossing zoeken. Denk hierbij aan een complexe regelgeving, fluctuerende prijzen, logistiek, …

Om die zoektocht te vergemakkelijken, zette de Koning Boudewijnstichting mee de schouders onder de organisatie van een lerend netwerk. Hier kunnen de 12 hubs mekaar ontmoeten en inspireren. In ontmoetingsdagen met sprekers, netwerkmomenten, ... stellen de deelnemers al snel vast dat ze op gelijkaardige vraagstukken botsen.

Waar blijven we grondstoffen vinden? Hoe overtuigen we mogelijke partners of afnemers? Op welke manier bepalen zij de prijs van hun product of dienst? Door met elkaar in gesprek te gaan, kunnen antwoorden uitgewisseld worden en hoeft niet elke hub het warm water opnieuw uit te vinden. Daarnaast groeiden er ook al regio-overschrijdende initiatieven. Een bijkomend voordeel is natuurlijk het voordeel van het aantal. Hoe meer mensen aan dezelfde kar trekken, hoe groter de kans dat er heel wat in beweging komt. Ook kunnen er zo, als het ware, blauwdrukken ontstaan vanuit pilootprojecten die succesvol zijn. Dat biedt de kans om op een eenvoudige en efficiënte manier gelijkaardige projecten ook elders op te starten.

Om tot een algemene systeemverandering te komen, zijn er nog heel wat bergen te verzetten. Het belang van al deze initiatieven en de samenwerking tussen hen allemaal, kan dus maar moeilijk overschat worden.