Liefdesbrief aan het industriële hart van Duitsland

NMBS-werknemer Roland Bartholomé had een passie voor zware industrie. Dit inspireerde zijn wens om het uitgestrekte industriële en mijnbouwpatrimonium van de Duitse Roervallei te helpen bewaren voor toekomstige generaties. Dankzij de Koning Boudewijnstichting werd zijn wens bewaarheid.

Bezoekers van de afgedankte mijnen en fabrieken en de geregenereerde parken van de beroemde Route van de Industriële Cultuur (Route der Industriekultur) in Duitsland beseffen waarschijnlijk niet dat het enthousiasme en de generositeit van een Belgische buur hun culturele ervaring extra glans geeft. Dankzij het Fonds met zijn naam, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, leeft het engagement van Roland Bartholomé voor dit belangrijke deel van de Europese geschiedenis voort.

Bartholomé, die in Welkenraedt woonde, vlak bij de grens met Duitsland, was een technologieliefhebber. Hij werkte voor de NMBS en in zijn vrije tijd had hij meer dan vijftig miniatuurtreinsets verzameld. Hij had geen kinderen. Toen hij met zijn gezondheid begon te sukkelen, vatte hij het plan op om na zijn dood met zijn vermogen het Europees industrieel en mijnbouwpatrimonium te vrijwaren, restaureren en promoten, vooral in de Duitse Roervallei.

De KBS staat bekend om haar netwerk en ervaring in grensoverschrijdende filantropie – recent nog uitgebreid met de nieuwe alliantie Myriad – en Bartholomé’s bankier verwees hem door. De Stichting begeleidde hem van a tot z bij het opzetten van zijn Fonds op naam. “Hij vond dat de interessantste plekken in Duitsland lagen”, zegt Dominique Allard, eredirecteur van de KBS, die het Fonds Roland Bartholomé vier jaar geleden hielp op te richten. “Hij wist goed wat hij wilde.”

Tientallen locaties tonen het industriële verleden van de Roervallei. Een route van 400 km slingert doorheen het gebied tussen Duisburg en Hamm langs voormalige koolmijnen, staalfabrieken en krachtcentrales die nu zijn omgevormd tot musea, monumenten, kunstinstallaties, recreatieparken, groene ruimtes en eventlocaties.

Bij zijn dood benaderde het Fonds meteen projecten op de plekken die Bartholomé had aangeduid als belangrijkste begunstigden. In 2020 en 2021 ondersteunde het Fonds vier locaties langs de Route van de Industriële Cultuur, voor een totaal van 172.000 euro:

• Landschapspark Duisburg-Noord

De afgedankte staalfabriek is nu een uitgestrekt multifunctioneel openbaar park voor allerlei activiteiten, van wandelingen en fietsroutes tot een indoorduikbad. Het Fonds kwam tussenbeide voor een project in twee fases, waarbij het brede publiek onder begeleiding in de voormalige westelijke gaszuiveringsinstallatie kan wandelen. Er wordt onder andere een nooduitgang ingericht en de façade wordt in ere hersteld.

• Zollverein Industrieel Mijnencomplex, Essen

Toen de site nog in gebruik was, was dit complex van 100 hectare de grootste steenkoolmijn ter wereld. Sinds 2001 is dit een UNESCO Werelderfgoedsite, omgebouwd tot een cultureel centrum waar historische wandelingen, expo’s, concerten, festivals en sportactiviteiten georganiseerd worden. Geld van het Fonds werd gebruikt voor de ontwikkeling en het onderhoud van een bezoekersapp, met navigatie, GPS-tours en een virtuele en augmented reality toepassing.

• Henrichshütte industriemuseum, Hattingen

Het verzet was groot tegen de sluiting van Henrichshütte in 1987, dat ooit werk verschafte aan 10.000 werknemers. Het complex heeft zichzelf echter heruitgevonden als museum in een landschap dat werd teruggegeven aan de natuur. Het Fonds helpt met de aankoop van een identieke versie van de ‘cupola’, de observatiekoepel aan het Internationaal Ruimtestation ISS. Het steunt ook de research voor toekomstige projecten, waaronder een expo over insecten en een focus op industriële natuur; de omliggende natuur is een waardevolle habitat voor planten en dieren.

• Duits Mijnbouwmuseum Bochum

Opgericht in 1930 als het Leibniz Onderzoeksmuseum voor Geobronnen wordt er onder andere een grote collectie foto’s over de geschiedenis van de mijnbouw bewaard. Het Fonds zal helpen de collectie te catalogiseren en online toegankelijk te maken voor onderzoekers en het brede publiek.