Woningnood en verslavingen: 2,1 miljoen euro om de eerstelijn te versterken

Dakloosheid en slechte huisvesting gaan vaak hand in hand met druggebruik en (geestelijke) gezondheidsproblemen. Om hier doeltreffend hulp te kunnen bieden, moeten de samenwerking en synergie worden versterkt tussen de actoren actief in huisvesting en in geestelijke gezondheid. De Koning Boudewijnstichting en het Fonds Dr. Daniël De Coninck kennen in het totaal 2,1 miljoen euro toe aan 28 projecten van eerstelijnsorganisaties die de begeleiding van kwetsbare mensen helpen verbeteren, woningverlies voorkomen en alternatieve oplossingen voor woningnood bieden.

De tellingen van dak- en thuisloosheid, uitgevoerd op initiatief van de Koning Boudewijnstichting tussen 2020 en 2023, onthullen een zorgwekkende realiteit: meer dan 30% van de getelde personen in Vlaanderen en Wallonië heeft vermoedelijk geestelijke gezondheidsproblemen en bijna 29% kampt met één of meerdere verslavingen. Deze cijfers zijn nog verontrustender bij mensen die op straat leven: bij meer dan 60% worden mentale problemen en/of verslavingen vastgesteld. De telling benadrukt het belang van preventieve benaderingen en vroege interventie die voorkomen dat kwetsbare situaties nog erger worden, en toont de grote druk aan die rust op de sector van dakloosheid en woningloosheid.

Alarmerende realiteit

Eerstelijnsactoren actief in het domein van dakloosheid en woningloosheid (inclusief huisvesting) en geestelijke gezondheid (inclusief verslavingen) slaan alarm. Het drugsgebruik neemt toe en de gezondheidstoestand van de gebruikers verslechtert. Bovendien duiken bij de mensen die op straat verslaafd raken ook steeds meer jongeren op, gezinnen, niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, vrouwen en migranten. Ook het geweld toe, zowel tussen de gebruikers als tegenover de eerstelijnsprofessionals. Werken aan huisvesting wordt dus steeds dringender, en is essentieel voor herstel. In dit opzicht heeft de 'Housing First'-aanpak zijn doeltreffendheid bewezen. Daarnaast is ook begeleiding door professionals uit de verschillende sectoren nodig, die laagdrempelig is en aangepaste opvolging en zorg biedt.

De eerstelijn versterken

De uitdaging is groot, en daarom besloten de Koning Boudewijnstichting en het Fonds Dr. Daniël De Coninck een oproep te lanceren voor eerstelijnsorganisaties. Zij konden projecten indienen die zowel woningnood als verslavingsproblemen aanpakken, en zo de samenwerking tussen de sectoren versterken. 28 projecten werden geselecteerd voor een totaal bedrag van 2,1 miljoen euro, of 75.000 euro per project. De geselecteerde projecten focussen op het voorkomen van woningverlies, versnelde zorg voor gebruikers, zonder discriminatie en laagdrempelig, en het aanbieden van alternatieve oplossingen voor woningnood.

Hier vindt u de lijst van de 28 geselecteerde projecten. Enkele voorbeelden:

Cabrio+ Genk biedt een intersectoraal, toegewijd en integraal begeleidingsaanbod voor jongvolwassenen met dak- en thuisloosheidproblemen en een hoog risico op afhankelijkheidsproblematiek. Dit initiatief brengt verschillende netwerkpartners en begeleiders samen in één team, dat zich specifiek richt op laagdrempelige, outreachende, aanklampende en integrale hulpverlening voor dak- en thuislozen in Noord-Limburg. In dit project wordt het huidige Cabrio-team versterkt met extra begeleidingscapaciteit op het gebied van verslaafdenzorg, dankzij de GGZ netwerkpartner vzw Integra. Er wordt een specifieke focus gelegd op jongvolwassenen.
Beschut Wonen Oostende-Westkust verricht momenteel pionierswerk op het gebied van straatverpleging in Oostende, met middelen van Covias. Ze willen deze aanpak structureel verankeren, uitbreiden en verbreden door tien extra uren toe te voegen aan de halftijdse (psychiatrische) verpleegkundige, om nog meer zorg op straat aan te bieden. Het doel is om het zorgcontinuüm te vergroten, buurtoverlast aan te pakken, actiever begeleiding naar gezondheidsactoren te bieden, te werken met een claimer-aanpak en straatpsychologische zorg te ondersteunen.
Het Centrum Algemeen Welzijnswerk Centraal-West-Vlaanderen te Izegem versterkt het bestaande partnerschap van het interdisciplinair case-overleg (dedicated team) Housing First door een vernieuwde toegevoegde waarde: tandembegeleiding vanuit geestelijke gezondheidszorg en drughulpverlening. De tandembegeleider biedt samen met de wooncoach geïntegreerde ondersteuning aan de cliënt. Deze ondersteuning richt zich op verschillende levensdomeinen, met een focus op participatie van de cliënt om de levensomstandigheden te verbeteren en huisvesting te behouden.
WoonBox Gent is opgericht met als doel woonoplossingen te ontwikkelen op tijdelijke locaties en streeft ernaar om WoonBox-wonen te integreren in het tijdelijk invullingsbeleid. WoonBox Gent biedt onderdak aan een zo breed mogelijke groep dak- en thuisloze personen. Elke woonoplossing wordt gekoppeld aan woonbegeleiding en een breed ondersteuningsnetwerk. Daarnaast creëren ze samen met de bewoners een pad naar een duurzame woonoplossing.
De Vrienden van het Huizeke in Brussel-Stad bieden onderdak in individuele studio's aan thuisloze personen die besmet zijn met TBC en na hun besmettelijke fase uit het ziekenhuis worden ontslagen. Bij hen krijgen ze verdere behandeling om volledig te herstellen. Vanwege hun verslavingsproblematiek kunnen de meesten niet terecht in andere onthaalhuizen. De Vrienden van het Huizeke zorgen voor onderdak en psychosociale begeleiding, terwijl Belta (Belgian Lung and Tuberculosis Association) vanuit het St. Pietersziekenhuis de medische opvolging verzorgt voor zowel de verslaving als de TBC.