Universitaire leerstoelen voor hulp aan jongeren in transitie
De meeste geestelijke gezondheidsproblemen worden zichtbaar tussen 16 en 24 jaar. De toegang tot psychiatrische zorg is op die leeftijd echter verre van optimaal. De leerstoel ‘Transitiepsychiatrie in een wereld in transitie’ is ontstaan uit deze paradox.
Transitiepsychiatrie – de zorg voor late adolescenten en jongvolwassenen met psychische problemen – is nog weinig bekend. Deze jongeren voelen zich niet thuis in het bestaande psychiatrische aanbod. “De overgang van kinder- en jeugdpsychiatrie naar de volwassenenpsychiatrie is een probleem voor jongeren tussen 16 en 24 jaar, die laveren tussen de beide systemen”, zegt Simone Marchini, kinder- en jeugdpsychiater en doctorandus aan de Université Libre de Bruxelles.
Marchini is onderzoeker voor de leerstoel ‘Transitiepsychiatrie in een wereld in transitie’, opgericht onder leiding van Véronique Delvenne, hoofd van de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola (HUDERF), in samenwerking met het Universitair Ziekenhuis Brugman, het Erasmusziekenhuis en het Departement Geestelijke Gezondheidszorg van de ULB. In Vlaanderen is er bij de KU Leuven een leerstoel opgericht voor dezelfde doelgroep (zie hiernaast). Beide projecten kregen samen 1,2 miljoen euro, voor de periode 2019-2023, via het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds en de Koning Boudewijnstichting.
‘Piek’ in psychische problemen
De Franstalige leerstoel richt zich in de eerste plaats op onderzoek, te beginnen met het ontstaan van psychopathologieën zoals bipolaire stoornis, schizofrenie, angststoornissen en eetstoornissen. Wanneer duiken deze stoornissen op? Wat merkt de omgeving ervan? “De piek in het ontstaan van psychische stoornissen ligt tussen 15 en 20 jaar”, zegt Simone Marchini. “Dit is een cruciale periode voor diagnose en vroegtijdige behandeling.”
Maar net dan is de toegang tot de geestelijke gezondheidszorg niet vanzelfsprekend. Die drempels zijn deels een gevolg van de manier waarop deze diensten georganiseerd zijn, zegt Marchini, met een kunstmatige ‘grens’ van 18 jaar. “Jongvolwassenen verlaten echter later het nest. Ze zijn vaak nog afhankelijk van hun ouders of toch gedeeltelijk. Hun problematiek is dus niet te vergelijken met die van een volwassene”, zegt Marchini.
Een tweede aandachtspunt is het zorgaanbod. De onderzoekers hebben gekeken naar de meest geschikte voorzieningen voor deze jongeren. “Het doel is dat klinische teams hun diensten aanpassen aan de nieuwe modellen van vroegtijdige interventie, geïnspireerd door de wetenschappelijke literatuur”, zegt Marchini.
De onderzoekers zullen de wetenschappelijke kennis die ze vergaren verspreiden onder zorgverleners en hulpverleners via colloquia, seminaries en een speciaal Universitair Certificaat. Ze worden dan toegepast in de psychiatrische afdelingen van ziekenhuizen en in de zorgnetwerken voor geestelijke gezondheid. BRU-STARS, het netwerk voor geestelijke gezondheidszorg voor kinderen en jongeren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, heeft bijvoorbeeld een team opgericht voor jongeren van 16 tot 23 jaar.
“De late adolescentiejaren zijn een cruciale periode voor diagnose en vroegtijdige behandeling.”
Tot slot streven de onderzoeksteams ernaar om zoveel mogelijk mensen te bereiken en kennis te verspreiden. Via een YouTube-kanaal wordt informatie over geestelijke gezondheid verspreid en kunnen jongeren een eerste zelfevaluatie doen aan de hand van symptomen. Ze willen zorg op die manier zo toegankelijk mogelijk maken.
Het woord geven aan jongeren en ouders
De leerstoel Transitiepsychiatrie ‘Youth in Transition: Mental Health in a Challenging Period’ aan de KU Leuven deelt het uitgangspunt van hun collega’s aan de andere kant van de taalgrens. De Leuvense onderzoekers, onder leiding van psychiater Ruud Van Winkel, pakken het wel anders aan. Om de bestaande zorg beter te laten aansluiten op de behoeften van jongeren, voerden ze een studie uit, ‘Empower’. Ze onderzochten de ervaringen van jongeren, ouders en hulpverleners met het bestaande zorgaanbod, en vroegen hoe zij vinden dat zorg voor deze doelgroep zou moeten worden ingericht. Op basis van deze bevindingen deed een werkgroep aanbevelingen aan de overheid. Via surveys worden deelaspecten van deze resultaten geanalyseerd om uit te maken wat jongeren nu echt belangrijk vinden in de organisatie van de geestelijke gezondheidszorg voor hen. Alle resultaten worden op 3 oktober officieel voorgesteld tijdens een tentoonstellingsmoment ‘Youth in Transition’ in het Dirk Boutsgebouw in Leuven. Aan de hand van collages, installaties en andere artistieke producten worden de resultaten bekendgemaakt aan een publiek van jongeren, ouders en hulpverleners en kunnen hulpinitiatieven hun werking voorstellen.
Andere verhalen
Engagement dat inspireert!
Kinderen mentaal gezond houden met interactieve technologie
Geestelijke gezondheid
"Ik wilde mijn pijn en lijden omzetten in een doel en dat doel is het bevorderen van preventie van geestelijke gezondheidsproblemen"
Magistraten zetten andere bril op bij psychische problemen
Geestelijke gezondheid
"De mensen uit de gerechtelijke wereld die deelnamen aan de workshops spraken over een grotere bewustwording, een andere blik op mensen met psychische aandoeningen.”
Ademruimte voor ploeterjongeren
Geestelijke gezondheid
"Door de jongere even afstand te laten nemen van thuis en van de school, proberen we een breuk te voorkomen.”
Andere projectoproepen
Geestelijke gezondheid van jongeren bevorderen dankzij interventies met dieren
De evaluatie van interventies met dieren in een context van geestelijke gezondheid van kinderen (van 0 tot 15 jaar inbegrepen) (van 0 t.e.m.15 jaar)
Bekendgemaakt
OverHoop - Samen voorbij trauma, van preventie tot herstel
Oproep voor organisaties die willen bijdragen aan de ontwikkeling van een ondersteunend aanbod voor de eerste lijn
Bekendgemaakt
Samenwerking tussen de eerste lijn en geestelijke gezondheidszorg versterken door coaching
Ondersteunen samenwerkingspraktijken tussen de eerste lijn en de geestelijke gezondheidszorg door coaching
BekendgemaaktAndere publicaties en cijfers
Andere Fondsen en filantropieformules
Georgette Paulus (Fonds)
Steun aan het wetenschappelijk en medisch onderzoek tegen ziekten die een afbraak van de hersencellen veroorzaken, en aan het kankeronderzoek, en hulp aan blinden en slechtziende…
The Red Pencil (Europe) (Fonds Vrienden van)
Filantropen steunen projecten van F.U.P. The Red Pencil (Europa), die het grote publiek, autoriteiten en partners bewustmaken van kunsttherapie.
Den Dolaard (Projectrekening)
De verbouwing van de schuur heeft als doel de inrichting van een polyvalente ruimte voor socio-culturele activiteiten (film, muziekoptredens, vormingsdagen, kampen,...)
Andere persberichten
Transitiepsychiatrie: naar een betere behandeling van jongeren
Conclusies en aanbevelingen van de twee leerstoelen in transitiepsychiatrie, die vier jaar lang gesteund werden door het Fonds Julie Renson, het Koningin Fabiolafonds en de KBS.
560.000 euro steun voor zorg in psychiatrische ziekenhuizen op maat van de gebruiker
14 projecten die een ambitieuze aanpak van herstelgerichte zorg willen invoeren, ontvangen in totaal €560.000 aan steun
Genkse juf Tine is 1.000 Sidekick Sam: “Online vond ik wel wat lesmateriaal over armoede, maar volledige lespakketten, podcasts en getuigenissen? Geweldig!”
Tine Kellens, juf in de Genkse freinetschool is de 1.000ste leerkracht die zich registreerde bij de Sidekick Sam Academy, de (inter)actieve community voor leerlingenbegeleiding.