Het Stripmuseum als totaalervaring voor blinden en slechtzienden

Het Brusselse Stripmuseum is geen voor de hand liggende bestemming voor bezoekers met een visuele beperking. De tactiele kwaliteiten van een stripalbum lijken op het eerste gezicht beperkt. Toch reageerde het museum met succes op de projectoproep Visuele Handicap van de Koning Boudewijnstichting. Onthaalverantwoordelijke Jérôme Puigros-Puigener licht toe hoe het iconische museum meer toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden creëert.

Het Stripmuseum bestaat uit het museumgedeelte en er is ook de stripbibliotheek. In dit statige museum – het gebouw is de finale creatie van de befaamde Art Nouveau-architect Victor Horta – staat Jérôme Puigros-Puigener in voor publiekswerking, gidsen en groepen. Hij zorgt voor omkadering voor artists in residence, werkt aan een boek over stripauteurs én hij beheert het dossier rond de projectoproep van de Koning Boudewijnstichting. Een drukke agenda, die weinig tijd overliet voor een kleine bezoekersdoelgroep als blinden en slechtzienden, geeft hij toe. “We werden vroeger al gepolst door verenigingen rond dit thema. Tot dan toe was er niets specifieks voorzien voor blinden en slechtzienden, behalve één gids die opgeleid is voor het onthaal van deze doelgroep.”

Tactiele ervaringen creëren

Toch komen er volgens Jérôme ook bezoekers met een visuele beperking naar het Stripmuseum, want de bezoekers vormen een brede mix. “Veel solobezoekers, maar natuurlijk ook ouders met kinderen: dit is een leuke familiebestemming. En vooral veel schoolgroepen van 6 jaar tot 18 jaar. Er komen af en toe ook senioren. Voor hen speelt toegankelijkheid al een grotere rol. Bezoekers met een beperkte mobiliteit kunnen de lift nemen, die de drie verdiepingen bedient.” Maar hoe uitgebreid is de algemene policy rond inclusie voor bezoekers? “Voor bezoekers met een fysieke of mentale beperking kan je vooraf een gids boeken die opgeleid is om met dit publiek om te gaan. We hebben regelmatig groepen met mensen met een beperking voor wie we ook een voordeeltarief hanteren.”

Bezoekers met een beperking kan het Stripmuseum dus perfect onthalen, maar een bezoek hier is bij uitstek een visuele ervaring. Wat heeft het museum tot nu toe al kunnen doen om de zintuigen van blinde of slechtziende bezoekers te prikkelen? “Tactiele elementen zijn de basis”, legt de projectleider uit. “Onze gespecialiseerde gids ontwikkelde platen in reliëf die de bewegingen van een stripfiguur weergeven. Ook mogen blinden alle beelden in het museum aanraken.” Er zijn heel wat levensgrote beelden in het stripmuseum: we spotten onder meer Robbedoes, de maanraket uit Kuifje en een manga-figuurtje. “Gewone bezoekers mogen daar niet aankomen, maar blinden en slechtzienden moedigen we aan om dat juist wél te doen.”

Opleiding en sensibilisering

In de bibliotheek wordt gewerkt aan een collectie strips met voelbaar verschillende texturen en formaten. “Denk aan reliëfs of teksten in braille en uiteenlopende papiersoorten. We staan nog maar aan het begin van die initiatieven, maar dankzij de financiering is dat een weg die we verder willen en nu ook kunnen bewandelen”, benadrukt Jérôme. Hij laat ons in de uitgestrekte stripbibliotheek enkele voorbeelden zien. Voorlopig op aanvraag raadpleegbaar, maar het is de bedoeling om hier later een aparte boekenwand aan te wijden. Nog een initiatief sinds de financiële steun door de Koning Boudewijnstichting in 2023, was een training van twee dagen door de vereniging Les Amis des Aveugles asbl in Mons. “Die volgden we in het najaar van 2024. Ons team volgde er een opleiding rond het onthaal van bezoekers met een visuele handicap.

Dankzij de opleiding zagen we in dat er een aantal elementen in het museum voor verbetering vatbaar zijn. We konden de opleiding volgen met twee onthaalmedewerkers, twee medewerkers van de educatieve dienst en twee gidsen: een mooie staalkaart van ons voltallige team van 30 medewerkers. Ook op het vlak van het sensibiliseren van al onze medewerkers, was dit een belangrijke stap. De meesten hadden weinig of geen ervaring met deze doelgroep.”

Financiële steun als accelerator

Waarom heeft de Koning Boudewijnstichting het Stripmuseum gesteund? “Vooral omdat we op de lange termijn willen denken en geleidelijk meer faciliteiten willen creëren voor blinden en slechtzienden.” Want er zijn nog meer aanpassingen mogelijk op termijn, knikt Jérôme. “Bijvoorbeeld de beweging van de bezoekersstromen kan nog een stuk beter. We willen naar een optimale ergonomie voor onze bezoekers met een visuele beperking. Auditieve ondersteuning is een mogelijkheid, maar dat hangt af van de tijdelijke tentoonstelling van het moment. Voor sommige expo’s stellen we een mobiele audiogids ter beschikking via een QR-code. We kunnen dat niet altijd doen, maar we onderzoeken wel of we het alvast voor de vaste collectie permanent kunnen maken.”

Dat de Koning Boudewijnstichting dit project steunt, heeft in ieder geval één en ander versneld, beaamt Jérôme Puigros-Puigener met grote stelligheid. “Vroeger hadden we hier eigenlijk tijd noch middelen voor. De steun heeft gewerkt als een accelerator. Dat vind ik erg positief, want anders zouden we hier nu nog steeds over aan het vergaderen geweest zijn. Daar hebben we op zijn minst een belangrijke stap gezet. Maar voordat we onze faciliteiten voor bezoekers met een visuele beperking gaan communiceren als onderdeel van de publiekswerking, moet alles wel helemaal op punt staan.”