Het Mysterie van Financiën gewikt en gewogen

Hoeveel inzicht heeft een doorsnee tiener in dagelijkse uitgaven, sparen, beleggen, sociale zekerheid, fiscaliteit en belastingen – sleutels voor je plek in de maatschappij? Om dat te testen, zet museum BELvue de interactieve expo Het mysterie van Financiën op. Financiële educatie via serious gaming is speels en entertainend, zet aan tot nadenken en vereist teamwerk. Wij liepen voormiddagje mee met een groep Brusselse zesdejaars ASO.

Eind mei bezocht het 6de jaar ASO uit het Hoofdstedelijk Atheneum Karel Buls de proefopstelling van Het Mysterie van Financiën, als een van de klassen die al eens de nieuwe doe-tentoonstelling kon testen. Met deze interactieve tentoonstelling speelt het BELvue in op de vaststelling dat het in onze samenleving essentieel is om jongeren financiële educatie mee te geven: ze laat jongeren ontdekken dat financiën niet zo mysterieus zijn als het lijkt en dat ze er niet bang voor hoeven te zijn.

Via zeven modules toets je als bezoeker-deelnemer je financieel-economische kennis, maar ook je maatschappelijke betrokkenheid. Hoe beheer je een budget? Waarom moet ik letten op de kleine lettertjes van een kredietvoorstel? Wat gebeurt er met mijn belastinggeld? Zou het beter ingezet kunnen worden? Hoeveel economisch voor- of nadeel heb ik door mijn sociale achtergrond en mijn talenten? Leerlingen uit alle graden van ASO, BSO en TSO kunnen ermee aan de slag.

Financiële beslissingen tegen de klok

De testklas, een diverse groep zelfbewuste Brusselse tieners, duikt er enthousiast in, onder begeleiding van educatief medewerker Patrick Pockelé, die nauwgezet volgt welke laatste bijschavingen er moeten gebeuren opdat de tentoonstelling tegen het najaar helemaal op punt staat. Leerlingen werken samen in groepjes van vier. Elk groepje moet zelfstandig vier modules afwerken, in twee uur tijd. Het is aardig doorwerken: per module krijg je 20 minuten, met enige marge, en daarna wat doorschuiftijd. De opstellingen hebben een leuke ‘vintage’-look: een kantoorruimte, een archiefkast met laden en displays,… en ze putten ook inspiratie uit jukeboxes of het rad van fortuin.

Met of zonder voorsprong aan de start

Of een bibberspiraal: een behendigheidsspel waarbij je een ring langs kronkelige ijzerdraad van het ene naar het andere uiteinde moet brengen zonder hem te raken, op straffe van een snerpend geluidje. Kom je aan de start met een brede ring – lees: kom je uit een gezin met voldoende financiële middelen – of begin je eraan met een smallere ring (die staat voor kansarmoede) dat zet je dat aan het denken over de obstakels of voordelen. Allemaal héél analoog en dat is precies de bedoeling. Leerkracht Valerie (Geschiedenis, Nederlands en Economie): “Het ziet er in ieder geval goed uit. Benieuwd of de leerlingen het binnen de tijd klaarspelen. Op deze leeftijd zijn jongeren al minstens een béétje financieel geletterd omdat ze stilaan zelfredzaam worden. Over geld en uitgaven kunnen ze zich iets voorstellen, maar wat ze gaan verdienen is flou. Laat staan dat ze veel weten over iets abstracts als de sociale zekerheid.”

Duurzaamheid telt ook mee

We sluiten bij een groepje aan. Bij de module ‘Keuzes’ komt het erop aan om je jaarbudget van 60 jetons nuttig te besteden om een jeugdhuis in te richten, een opdracht die de leerlingen wel blijkt aan te spreken. Wat is een verstandige aankoop, waarom is iets een miskoop? Burgerschap tonen en ethische keuzes maken, is daarbij even belangrijk als de financiële beslissing. Er wordt gediscussieerd en gegiecheld, maar iedereen is wel druk bezig. “Hoe de modules zijn vormgegeven, is erg belangrijk”, zegt Nour (6e Humane Wetenschappen). “Hoe vlot leest de tekst? Kan je makkelijk zien wat je moet doen? Is er een spelelement? Je kan panelen omdraaien als je je keuzes maakt en er zijn kassa’s. Dat tactiele en visuele is leuk.” Het is uiteraard niet louter spelen. Hier en daar is er wat tekst te verwerken. Bij deze module wijzen krantenartikels bijvoorbeeld ook op het aspect van duurzaamheid, waarmee de leerlingen als aankopers rekening kunnen houden.

Te huur

‘Toekomst’ is een andere module. Waar wil je staan over 20 jaar? Beleg en spaar je? Hier moet je met je jetons (spaargeld) de juiste keuzes maken. Nog een module is ‘Concurrentie’: wie of wat bepaalt of de prijs van een product waardoor je meer of minder betaalt? Educatief medewerker Olivier Van Doorne: “Deze expo kwam er in samenwerking met het Fonds voor Financiële Geletterdheid. Het Gentse bedrijf Pièce Montée zette het concept en de scenografie op punt. De expo blijft trouwens niet exclusief in BELvue: scholen of gemeenten kunnen de modules huren. Voor de leerkracht zijn er verschillende pedagogische dossiers ter voorbereiding en naverwerking, maar het is wel de bedoeling dat je de tentoonstelling zonder voorbereiding of begeleiding kan bezoeken. Het kan allemaal erg spontaan.”

“Beter dan verwacht”

En wat vond de hele groep ervan? “Het was toch wat kort”, zegt Guleyma (6e Latijn-Wiskunde). “We kwamen niet altijd te weten wat nu de juiste oplossing is. En van economie heb ik niet veel kaas gegeten, dus de modules die echt praktijkgericht zijn lagen me het beste.” Op het evaluatieformulier dat de leerlingen invullen, zien we veelal positieve commentaren. “Het was leerrijk. Wij hebben geleerd dat 2de hands kan soms een slimmere keuze zijn dan nieuw”, of “Ik wist niet dat belastingen voor meer gelijkheid kunnen zorgen.” “De leerlingen vonden het goed dat ze bewust werden gemaakt van sociale ongelijkheid”, vermeldt de leerkracht. “Beter dan verwacht”, krijgen we ook te horen tijdens de nabeschouwing. Vooral de groepsdiscussies en interactiemogelijkheden werden positief bevonden.

Uiteraard mochten testklassen ook vertellen wat voor hen beter kon. Een module die moeilijker te begrijpen is, eentje die niet haalbaar is in de beperkte tijd, zeer bruikbare commentaren om alles op punt te stellen. “Je kon niet alle zeven modules oplossen”, horen we ook. En dat was inderdaad niet de bedoeling – je hoeft er maar vier te doen – maar het bewijst wel dat de meeste leerlingen Het Mysterie van Financiën graag willen doorgronden.

Meer info op www.belvue.be