Het cohousingproject Vosberg. De passie van het samenleven van generaties

In het oosten van het Brusselse Gewest hebben 29 gezinnen samen een klooster gekocht. Hun intergenerationeel cohousingproject wil resoluut openstaan voor de buurt en steunt op enkele basiswaarden: elkaar helpen en ecologisch denken. Het project ontving minstens 300.000 euro van het Fonds Generet.

In Wezembeek-Oppem, niet ver van Brussel, lijkt het voormalige klooster van de katholieke passionistenorde verlaten. Maar binnenkort komt er weer leven in deze gebouwen met hun rode bakstenen, waarvan sommige aan het begin van de 20ste eeuw zijn gebouwd. Een kleine dertig gezinnen en alleenstaanden zullen deze tijdloze plek, die zij gekocht hebben, overnemen om er nieuwe manieren van samenleven op te bouwen.

De toekomstige bewoners van Vosberg – zo heet de plek – willen hier een cohousingproject realiseren, in verbinding met het leven in de buurt en op basis van krachtige waarden als solidariteit, ecologie en het scheppen van banden tussen generaties. Tegelijk valoriseren ze dit stuk onroerend erfgoed. “In deze individualistische tijden is het samen opzetten van projecten belangrijk”, legt mede-initiatiefnemer Jorn Verbeeck uit. “Maar we willen verder gaan, door ruimtes open te stellen voor de buitenwereld, bijvoorbeeld met een Repair Café en een burgercafé. We zijn ook van plan om hier een kinderdagverblijf te openen.” Het zijn deze uitgesproken waarden die de laatste vijf paters ervan hebben overtuigd om hun gebouwencomplex te verkopen aan de groep idealistische kopers, en niet aan projectontwikkelaars.

Bij de ingang van het klooster is er een klein, nu nog geasfalteerd terrein, met in het midden dennenbomen en twee Anna Paulownabomen, waarvan de blauwe bloemen langzaam uitkomen. “Dit noemen we de dorpskoer. Die zal toegankelijk zijn voor het publiek, omdat we een dorpsgevoel willen creëren”, beschrijft Patricia Blake; zij is 66 en één van de toekomstige bewoonsters. In de gangen van het voormalige klooster liggen lagen stof op de oude houten meubels. Op de eerste verdieping bevindt zich de oude kapel, gedeeltelijk nog met lambrisering en met plafonds die worden ondersteund door spitsbogen. “Hier kunnen misschien een koor, yogalessen of meditatieactiviteiten een plek vinden”, zegt Patricia. “Sommige mensen dromen er zelfs van om hier een Zweinstein-achtige bibliotheek van te maken.” Patricia voegde zich bij de groep van toekomstige bewoners net na haar pensionering na een carrière bij de Triodos Bank. “Ik heb behoefte aan beweging, een mix van activiteiten, leven om mij heen”, legt ze uit ze terwijl ze wijst naar de enorme tuin van 1,7 hectare met daarin fruitbomen en moestuinen.

De wens om samen te leven en om banden te smeden tussen generaties is ook wat Isabelle Pluvinage motiveerde toen ze zich aansloot bij de andere kopers. Die werden samengebracht door Coarchi, een atypisch architectenbureau dat collectieve woonprojecten begeleidt. Na het vertrek van haar kinderen uit de gezinsflat sprak het vooruitzicht om met z’n tweeën in Brussel te wonen haar niet bepaald aan: “In Brussel is praten met je buren een avontuur. Wij wilden verhuizen naar een plek waar we echt kunnen leven en mensen ontmoeten. Wij zijn “jonge senioren” en dus kunnen we de tuin onderhouden, een oogje in het zeil houden op de kinderen van de andere bewoners en hen eventueel van school halen.”

Een solidair project

Een van de waarden die Vosberg voorstaat is solidariteit. “Sommige gezinnen hadden niet de financiële mogelijkheid om zich bij het project aan te sluiten, maar we zaten zozeer op één lijn wat de waarden betreft dat we hiervoor een oplossing hebben gezocht”, herinnert Jorn Verbeeck zich. En dus kenden de bewoners elkaar leningen toe tegen voorkeurstarieven. “Een bewijs dat de solidariteit hier indrukwekkend is, is dat de bewoners ook besloten hebben om af te zien van een deel van de meerwaarde bij doorverkoop”, vervolgt Jorn. Een mechanisme om de meerwaarde te recupereren en de oprichting van een solidariteitsfonds moeten de prijzen toegankelijk houden voor gezinnen met meer bescheiden financiële middelen.

In dezelfde geest zullen zes woningen worden bestemd voor mensen met bijzondere behoeften. Er komen twee eenheden voor jongeren in moeilijkheden die door een plaatselijke organisatie worden begeleid, en vier eenheden voor ouderen die in een isolement dreigen te raken. Zij zullen de zorg die zij nodig hebben kunnen delen, maar ze zullen ook kunnen profiteren van spontane vormen van uitwisseling met alle andere bewoners: steun, elkaar wederzijds helpen, intergenerationeel leren. De opvang van de senioren wordt mogelijk gemaakt dankzij de steun van 300.000 euro van het Fonds Generet, dat door de Koning Boudewijnstichting wordt beheerd. Zo wil de Stichting innovatieve woonformules voor ouderen aanmoedigen.

Het project is startklaar, en ook de plannen voor de werkzaamheden liggen er. Maar de vergunningsaanvraag voor dit complexe project vindt nu al drie jaar maar traag een weg door een administratief doolhof. Na de ondertekening van een partnerschapsovereenkomst met de gemeente zouden de nodige vergunningen de komende weken eindelijk moeten worden afgegeven. Dan kunnen de werkzaamheden, die nog twee jaar kunnen duren, eindelijk worden aangevat. Het lange uitstel heeft het moreel van de toekomstige bewoners niet aangetast. “Ja, er zijn moeilijkheden”, erkent Isabelle Pluvinage. “Maar daardoor hebben we de groep kunnen testen. En we zijn een groep met positieve energie. Een groep die niet opgeeft.”