Filantropen laten musea stralen

Dankzij de steun van het Fonds Dewez en het Fonds Orcona, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, hebben het Museum van Elsene en Mu.ZEE in Oostende belangrijke aanwinsten kunnen verwerven voor hun collecties en hun onderzoek.

“Wij zijn ‘gemiddelde’ Belgen. Mijn vrouw Isabelle en ik hebben een internationale carrière gehad en goede investeringen gedaan. We hadden een financieel overschot. Een deel daarvan hebben we aan onze kinderen gegeven, zodat ze hun leven konden leiden volgens de keuzes die ze maakten. De rest wilden we tijdens ons leven nuttig besteden,” legt Philippe Dewez uit. Met dit lovenswaardige doel wendden Isabelle en Philippe Dewez zich tot de Koning Boudewijnstichting. In 2022 richtten ze het Fonds Dewez op, dat op twee pijlers rust: onderwijs, door steun aan Boost for Talents, het talentontwikkelingsprogramma van de Stichting, en erfgoed, door de financiering van de aankoop van kunstwerken voor de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België en het Museum van Elsene. “Ons doel is om deze twee musea te helpen hun collecties aan te vullen,” verduidelijkt Philippe Dewez.

Twee belangrijke werken voor het Museum van Elsene

Dankzij het Fonds Dewez, en met de directe deelname van de heer en mevrouw Dewez, heeft de Koning Boudewijnstichting onlangs twee stukken verworven voor het Museum van Elsene. Het eerste is een werk van de Belgische expressionistische beeldhouwer Oscar Jespers (1887-1970) dat de galeriehoudster Blanche Charlet in Art Deco-stijl voorstelt. Het tweede is een schilderij van de Belgische schilder Valerius De Saedeleer (1867-1941), die ook verbonden was aan de expressionistische beweging.

“Het doel van deze twee aanwinsten is om onze historische puzzel compleet te maken,” benadrukt Claire Leblanc, directeur-conservator van het Museum van Elsene. “Deze twee kunstenaars waren slecht of niet vertegenwoordigd in onze collecties. Dat was een prioriteitscriterium voor onze keuzes. En dan zijn het ook nog eens twee uiterst kwaliteitsvolle werken, zeer representatief voor de kunstenaars maar ook voor de stromingen waartoe ze behoren. Het zijn twee volledig museale werken, in overeenstemming met ons DNA dat gericht is op het traceren van een geschiedenis van de Belgische kunst. Voor ons is het vrij zeldzaam om contact te hebben vóór de schenking. Want vaak worden schenkingen in de vorm van legaten gedaan en worden ze na de dood van de schenker gerealiseerd. Hier is het een project dat we samen met Philippe en Isabelle Dewez hebben kunnen co-creëren. Het was een zeer verrijkende ervaring. Zelfs al gaven ze ons carte blanche, was het voor ons belangrijk dat we voelden dat ze van de werken hielden die via de Koning Boudewijnstichting, in het museum zouden terechtkomen.”

Steun aan Mu.ZEE

“Een mecenas uit Gent - met fondsen die zijn privébehoeften overtroffen – en met een grote passie voor kunst uit de 19e eeuw en de impressionistische en moderne stromingen, besloot in de zomer van 2023 het Fonds Orcona op te richten,” benadrukt Sabine Taevernier, voorzitter van het Fonds. “Hij verkoos anonimiteit en wees mij aan als woordvoerder. Zijn doel is om de middelgrote Vlaamse musea, die gespecialiseerd zijn in zijn favoriete periode, te ondersteunen. Belgische kunstenaars staan centraal, maar België was in die tijd een belangrijk internationaal draaischijf van de kunst, dus ook buitenlandse kunstenaars die een rol speelden worden in overweging genomen. Het doel van het Fonds vertaalt zich in verschillende acties: de aankoop van werken die op lange termijn aan de musea worden uitgeleend, de steun aan de restauratie van belangrijke werken en aan het onderzoek binnen de collecties - zoals het geval is met de verwerving van het Ensor-archief, dat het bestaande Fonds meer dan verdubbelt en van Mu.ZEE een onderzoekscentrum voor James Ensor maakt - en de samenwerking met andere fondsen voor grotere projecten.”

In Oostende heeft Mu.ZEE, gewijd aan de Belgische beeldende kunst van 1860 tot heden, inderdaad kunnen profiteren van twee belangrijke aanwinsten dankzij het Fonds Orcona. Enerzijds een schilderij, dat het dorpje Mariakerke (stad Oostende) voorstelt, van de Gentse schilder en graveur Albert Baertsoen (1866-1922), een vriend van James Ensor en regelmatig inwoner van Oostende. “Het is een belangrijk werk in de carrière van Baertsoen,” verduidelijkt Stefan Huygebaert, conservator bij Mu.ZEE. “Maar het vult ook twee andere schilderijen van dezelfde plek aan, één van Ensor en één van Anna Boch.” Anderzijds heeft het Fonds Orcona voor Mu.ZEE een belangrijk archieffonds over James Ensor kunnen verwerven. In beide gevallen blijven de werken en documenten eigendom van de Koning Boudewijnstichting en worden ze ter beschikking gesteld van het museum. “Het absoluut willen bezitten van iets is voor mij een achterhaalde manier van denken,” benadrukt Dominique Savelkoul, directeur van Mu.ZEE. “Wat veel belangrijker is, is dat we over de kunstwerken of archieven kunnen beschikken, om onderzoek te doen en de resultaten van dat onderzoek te delen. Het is niet nodig dat wij zelf de eigenaars zijn. De toegankelijkheid van de werken of archieven is veel belangrijker dan het eigendom ervan. In deze dynamiek speelt de Koning Boudewijnstichting een verbindende rol tussen twee partijen die elkaar anders niet zouden hebben gevonden.”

Projecten van filantropen vergemakkelijken

“De eerste rol van de Stichting was om concreet invulling te geven aan de wensen van de oprichters van de twee Fondsen,” benadrukt Anne De Breuck, projectcoördinator bij de Koning Boudewijnstichting op het gebied van erfgoed. “Ze speelt een rol als facilitator.” Philippe Dewez besluit: “Het moeilijkste, als je dit soort schenkingen wilt doen, is het vinden van waardevolle organisaties die de doelstellingen kunnen realiseren zonder dat een groot deel van het geld verdwijnt in de werking van de structuur. De Stichting biedt een breed scala aan opties. Ze kennen iedereen en iedereen kent hen. Ze luisteren naar je en op basis van je wensen sturen ze je in de juiste richting.”