Een kruidentuin voor jong en oud

In het centrum van Otegem, een dorp in het zuiden van West-Vlaanderen, ligt een pleintje te wachten op grootse plannen. Wat nu nog een wat eentonige grasvlakte is, moet tegen de zomer van 2025 uitgroeien tot een kruidentuin waar jong en oud samen kruiden en planten kunnen kweken. Dit alles dankzij de ondersteuning van Buurten op den Buiten, een initiatief - dat sociale contacten tussen buurtbewoners wil bevorderen -van de Koning Boudewijnstichting samen met de Vlaamse Landmaatschappij.

Een levendige Chiro voor de jeugd, voetbalteam Blauwvoet Otegem in de provinciale reeksen, en halfweg januari de jaarlijkse cyclocross op de maandag na het Belgisch Kampioenschap veldrijden. Er gebeurt wel iets in het landelijke Otegem, sinds de fusie in 1977 de kleinste deelgemeente van Zwevegem. Maar het dorp kampt met dezelfde problemen als zoveel andere kleine landelijke centra: een verouderende bevolking en een middenstand die langzaam maar zeker verdwijnt. Het dorpscentrum telt nog een handvol winkels, twee frituren en een café, tevens lokaal van de voetbalclub.

Bovendien wordt Otegem van Zwevegem gescheiden door het kanaal Bossuit-Kortrijk, wat de aansluiting niet eenvoudiger maakt. “Vroeger had je hier nog een levendige pastorale buurtwerking, maar dat loopt nu op zijn laatste benen. Dat willen we met de gemeente toch proberen te keren. Sinds de covid-periode is iedereen nog meer overtuigd van het belang van sociaal contact en samenhorigheid, zowel voor de fysieke als mentale gezondheid. Daarom beginnen we nieuwe projecten om mensen meer samen te brengen”, zegt buurtwerkster Mieke Debue.

De gemeente maakte al werk van meer aandacht voor het dorp. Op het Ysenbaertplein, een groen stukje om de hoek van het centraal gelegen dorpsplein Otegemplaats, staat ondertussen een beweegbank en de geboortezuil van 2023, met alle namen van de kinderen die dat jaar in Zwevegem het levenslicht zagen. Die zuil werd in het najaar van 2024 ingewijd. Tijdens de feestelijke bijeenkomst zag Mieke Debue het potentieel en groeide bij de buurtwerkster het plan om nog wat meer met het plein te doen.

Met het project ‘zaadjes die verbinden’ wil ze het groene stukje openbare ruimte nog toegankelijker en vooral aantrekkelijker te maken voor de buurtbewoners, door te zorgen voor plantenbakken voor het kweken van groenten en vooral kruiden. Zo kan rond het tuinieren een sociaal project ontstaan waar ouderen en jongeren elkaar ontmoeten en helpen. De ouderen hebben vaak de kennis, maar niet altijd meer de kracht of souplesse. De jongeren hebben wel de energie, maar niet altijd meer de kennis om zelf kruiden en groenten te kweken.

“Dit pleintje is hiervoor zeer geschikt”, zegt Mieke Debue. Langs drie van de vier zijden staan sociale woningen, waar vooral oudere mensen wonen. Eén zijde is het begin van een wijk met typische verkavelingswoningen, waar veel gezinnen wonen. “Het zou mooi zijn als we zowel de ouderen uit de sociale woningen als de gezinnen uit de wijk kunnen warm maken voor het project. Daar willen we veel energie in steken, en binnenkort start de zoektocht naar vrijwilligers om mee aan de kar te trekken.” Mieke beseft dat het niet vanzelf zal gaan. “Veel mensen zijn toch een beetje afwachtend, dus het wordt zeker een mooie uitdaging. Maar we geloven wel dat we hier iets in gang kunnen zetten.”

Dat meent ook Christiane (80), vroeger de geliefde conciërge van het zwembad in het centrum van Zwevegem. Zij woont sinds het overlijden van haar echtgenoot nu bijna anderhalf jaar in een van de sociale woningen. “Ik woon hier echt graag, het is een mooi verzorgd huis en een mooie buurt, maar het is wel niet zo eenvoudig om nieuwe mensen te leren kennen, om contact te leggen. Zo’n kruidentuin zou zeker kunnen helpen om de mensen samen te krijgen, dan heb je iets om naar uit te kijken, om samen voor te zorgen.”

Met Christiane heeft Mieke alvast een enthousiaste buurtbewoner, en er komt ook hulp uit het centrum van Zwevegem. Daar loopt sinds enkele jaren het vergelijkbare project Tuinspoor, waar buurtbewoners groenten en kruiden verzorgen in de buurt van het nieuwe administratief centrum van de gemeente. “Die mensen hebben al toegezegd om hun kennis en expertise hier te delen met de lokale mensen. Zo hoeft niemand vanaf nul te beginnen.”

En ook de groendienst is zeer enthousiast. Zij suggereerden om niet zomaar plantenbakken neer te potten, maar willen zorgen voor mooie bakken van geweven wilgentakken, zodat het project altijd mooi oogt, ook in de winter als de kruiden en groenten minder welig tieren. De ervaring leert dat mensen zich sneller verantwoordelijk voelen voor een project dat er ook mooi uitziet, en een duidelijke verfraaiing is voor de buurt. Ook wil de groendienst zorgen voor extra aanplanting, zoals eetbare bloemen. Dat zal het hele pleintje nog extra cachet geven.

Binnenkort begint de mobiele buurtwerkster Mieke aan haar rondje van deur tot deur, om mensen enthousiast te maken. Daarbij gaat ze ook de middenstanders en de nog actieve verenigingen betrekken. “Doel is om tegen de zomer een paar mensen te hebben die hun schouders onder dit project zetten. Zo wordt het echt iets van de buurt. Ik ben er zeker van dat hier iets moois kan groeien.”