Een digitale boost in eigen wijk

Alles deden we het voorbije jaar aan de keukentafel via laptop of smartphone. Wie digitaal niet mee was, was verloren. Gelukkig zijn er overal inspanningen om iedereen mee te krijgen. Gent, Kortrijk en Antwerpen gieten hun gezamenlijke kennis over hoe je een wijk digitaal inclusief maakt in een toolbox voor alle steden en gemeenten, met steun van het ING Fonds voor een Digitalere Samenleving, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

Antwerpen-Dam is een van de meest diverse wijken van de Scheldestad, een wijk ook met veel kwetsbare inwoners die digitaal niet altijd mee zijn. Sinds scholen de briefjes in de boekentas ruilen voor digitale communicatie, lopen ze verloren. De coronacrisis, met een onderwijs dat de digitale toer op moest, trok deze kloof verder open, maar maakte ze ook zichtbaarder. “Met de buurtwerking bekijken we nu hoe we ouders die digitaal nog niet mee zijn, individueel kunnen ondersteunen,” zegt Joke Van Dyck, projectleider e-inclusie in Antwerpen. “Ze leren bijvoorbeeld digitale brieven in de schoolapp of op Smartschool te lezen en foto’s van schooluitstapjes online te bekijken.”

Het is maar één manier om een wijk digitaal inclusiever te maken. In Kortrijk bijvoorbeeld komt er dit najaar een computercursus voor anderstaligen zonder diploma van middelbaar onderwijs, van wie het Nederlands nog ontoereikend is voor het gewone aanbod. Het wordt een laagdrempelige, praktische reeks van vijf lessen zodat ze digitaal aanpikken. En in Gent organiseert de stad, samen met Avansa, workshops voor organisaties over hoe ze in hun gewone activiteiten voor een wijk digitale elementen kunnen smokkelen.

Elke digitaal inclusieve wijk pakt het dus anders aan. Maar vijf ingrediënten zijn onmisbaar, zeggen Gent, Antwerpen en Kortrijk: toegang tot internet, individuele hulp op maat, leren in groep, digitale prikkels integreren en samenwerken met wijkpartners. Gooi die vijf samen en je hebt het recept voor de digitaal inclusieve wijk, “een wijk waar elke bewoner kansen krijgt in een digitale wereld”, zegt Karen Vos van Digitaal.Talent@Gent, de e-inclusiewerking van de stad. De drie steden werkten samen een toolbox uit voor andere steden en gemeenten op basis van hun eigen ervaringen en experimenten.

Toegang tot internet

“Tien procent van de Belgen heeft thuis geen internet, vaak om financiële redenen,” zegt Elke Calu, digitaal brugfiguur van de stad Kortrijk. “Ergens in hun wijk moeten ze dus toegang hebben tot het internet en tot digitale toestellen zoals een laptop of een tablet.” Maar gemeenten en steden mogen niet op de lauweren rusten zodra die hardware in orde is. Calu: “Die veronderstelling leeft wel eens bij lokale besturen.” Zodra de wifi en de laptop er zijn, begint het werk pas.

Hulp op maat

Digibeten hebben hulp op maat nodig. Antwerpen, bijvoorbeeld, introduceerde met Digileen een buddysysteem met vaste vrijwilligers die mensen individueel helpen de digitale wereld te ontdekken. “Het voordeel van een vaste vrijwilliger is dat die een vertrouwensband kan opbouwen”, zegt Joke Van Dyck, projectleider e-inclusie in Antwerpen. “Dat leidt tot mooie trajecten. Deze week nog heeft iemand die via Digileen een buddy had, laten weten dat ze werk heeft gevonden dankzij de vaardigheden die ze met haar buddy leerde.”

Voor wie thuis geen computer heeft, is het handig om laagdrempelige inloopplekken te hebben in de buurt waar ze op het net kunnen of eerste hulp bij digitale ongevallen krijgen. Karen Vos: “In Gent hebben we een formule uitgeprobeerd waarbij een wijkwerker individuele hulp biedt op een locatie waar de stad ook andere dienstverlening aanbiedt. Goed voor de buurt, maar ook goed voor de wijkwerker die leert uit de vragen van bewoners.”

Leren in groep

Individuele begeleiding zet mensen op weg, maar alleen is maar alleen. Wanneer mensen leren in groep, steken ze elkaar aan met hun enthousiasme en trekken ze elkaar voort. Door de coronacrisis moesten de steden echter op zoek naar alternatieven voor deze belangrijke groepsmomenten. In Antwerpen bijvoorbeeld werd in kleine groepjes of één-op-één uitgelegd hoe Itsme te gebruiken omdat de loketten gesloten bleven. Ze maakten digigidsen die stapsgewijs en visueel aanleerden hoe WhatsApp of Messenger te gebruiken, zodat mensen tijdens de lockdown niet vereenzaamden.

Digitale koudwatervrees overwinnen

Om al die koudwatervrees te overwinnen helpt het ook om digitale prikkels binnen te smokkelen in gewone activiteiten die verder helemaal niet digitaal zijn. Bij een wandeling gebruikmaken van Google Maps om de weg te vinden, bijvoorbeeld. “Dat is leuk, maar ook praktisch bruikbaar. Mensen stellen dan meteen vast hoe het digitale in hun dagelijkse leven een hulp kan zijn”, zegt Elke Calu. Tijdens dergelijke ongedwongen contacten kunnen wijkwerkers ook luisteren naar wat op digitaal vlak leeft en met die signalen aan de slag gaan.

Vertrouwensband

Mensen zijn wel eens beschaamd dat ze niet met een computer kunnen werken. Het helpt dan om te werken via plekken in de wijk die met bewoners al een vertrouwensband hebben. “Door samen te werken met wijkpartners”, zegt Karen Vos, “of met sleutelfiguren kunnen we het thema bespreekbaar maken.” Belangrijk is dat er een individu of dienst is die bekijkt wat er bestaat in de wijk, wat er nog nodig is en hoe aanbod dan bij vraag geraakt. Organisaties weten zo van elkaar wie wat doet, kunnen leren van elkaar, samenwerken en doorverwijzen.