Digitale hulp aan huis voor vluchtelingen

De coronacrisis zorgde voor een digitale stroomversnelling. Maar wat als je geen toegang hebt tot internet? Of als je er niet goed mee overweg kan? In België lopen niet-EU-migranten, en zeker vrouwen, een groot risico op digitale uitsluiting. Met de projectoproep ‘Digi-Welcome’ wil de Koning Boudewijnstichting die groep extra ondersteunen. Het Limburgs Platform voor Mensen op de Vlucht vzw (LPV) greep dat met beide handen aan.

“Tijdens de eerste lockdown in maart 2020 merkten we dat de hulpverlening niet meer bereikbaar was. Internet en telefoneren zijn vaak een drempel voor vluchtelingen. Zij trokken dan met hun vragen naar onze vrijwilligers”, vertelt Lieve Misotten, vrijwilliger en bestuurder bij het Limburgs Platform voor Mensen op de Vlucht. “We zijn daarom nog meer dan vroeger in gaan zetten op de ontwikkeling van digitale vaardigheden. Een smartphone is voor velen het enige middel om contact te hebben met familie. En vaak staat het hele dossier van een vluchteling erop.”

Het LPV is een netwerk van vrijwilligers, comités, organisaties en personen die zich inzetten voor ‘Mensen op de Vlucht’. Ze hebben al vele jaren op de teller: binnenkort blazen ze 25 kaarsjes uit. Het LPV werkt samen met 48 partners in heel Limburg. Op verschillende locaties in de provincie zetten ze digikiosken op, plaatsen waar kwetsbare mensen toegang tot internet krijgen, al dan niet met ondersteuning van een vrijwilliger. In Hasselt kunnen ze daarvoor bijvoorbeeld terecht in een gezellig lokaal op de eerste verdieping van een rijtjeshuis: daar zijn vier werkplekken beschikbaar met laptops, maar ook een uitnodigende zit- en speelhoek met zelfs een kinderbedje.

Ervaringsdeskundigen inzetten

Naar de digikiosken, opgezet met overheidsmiddelen, komen is echter vaak een te grote stap. Daarom wil het LPV met de middelen van ‘Digi-Welcome’ de meest kwetsbare laaggeletterde vrouwen met een recente migratieachtergrond individueel begeleiden. “Er zijn veel obstakels”, verduidelijkt Lieve Misotten. “Vaak kennen ze nog niet genoeg Nederlands, ze kunnen zich niet vlot verplaatsen, ze hebben geen kinderopvang. Zelf naar een van onze digikiosken komen is voor hen niet haalbaar. Als vrouw deelnemen aan een groepsactiviteit is ook niet altijd vanzelfsprekend. Een vrijwilliger kan dan aan huis gaan met een laptop. Zo kunnen we op maat werken, echt ingaan op de individuele vragen en noden. We zoeken daarom ervaringsdeskundigen, liefst vrouwen. Zij spreken de taal, kennen de cultuur en dat maakt dat er sneller een vertrouwensband ontstaat.”

Ahin is een van die ervaringsdeskundigen. Ze is een Koerdische uit Syrië en is nu bijna zes jaar in België. Haar familie woonde hier al en kon haar mee op weg helpen. Eerst ging ze als vrijwilliger aan de slag bij IN-Z, een sociale onderneming. Later kon ze er ook vast in dienst. “Ik heb weinig hulp moeten vragen toen ik in België kwam. Mijn broer en zus hebben me opgevangen. Ook mijn collega’s, die vaak uit dezelfde situatie als ik kwamen, konden me veel leren. Zij wisten wat ik meemaakte. De grootste barrière is taal. Je weet niet wat je moet doen, wie je kan aanspreken en hoe. Ik wil nu ook graag mensen op de vlucht helpen.”

Vorming voor vrijwilligers

Voor het project worden veel laptops en andere materialen aangekocht en er komen vormingen voor de vrijwilligers. “Sommige nieuwe vrijwilligers zijn wel digitaal onderlegd, maar hebben nog geen voeling met de doelgroep”, legt Arne Aerts, medewerker bij het LPV uit. “Of omgekeerd natuurlijk. Samen met Link in de Kabel werken we een vormingsaanbod uit rond duidelijke taal, omgaan met de doelgroep, bevattelijke uitleg geven, … Ook de sociale kaart laten we aan bod komen.”

De focus ligt misschien op de digitale vaardigheden, toch is het project veel breder. De vrijwilligers vertrekken van heel specifieke vragen van mensen. Een afspraak maken bij de dokter bijvoorbeeld, daar hebben velen het moeilijk mee. Digitale ondersteuning is vaak ook een aanleiding om andere vragen voor te leggen aan vrijwilligers. Die kunnen dan doorverwijzen naar allerlei initiatieven in de omgeving, of naar hulp- en dienstverlening. In een thuissituatie zie je veel sneller de noden van mensen. “Het is niet altijd eenvoudig, he”, merkt Marc, een nieuwe vrijwilliger die pas gepensioneerd is. “Je kan bijvoorbeeld niet zomaar een bankrekening aanvragen, maar je hebt die wel nodig om je in te schrijven bij de mutualiteit. En dat is maar één van vele voorbeelden.”

Een breed digitaal verhaal

De begeleiding aan huis is een onderdeel van het brede digitale verhaal dat het LPV aan het schrijven is. “Momenteel zetten we digikiosken op in de hele provincie. Hier in Hasselt staan we momenteel het verst. In Genk is er een akkoord met de bibliotheek, in Borgloon hebben we zicht op een geschikte locatie en voor Sint-Truiden is het ook al principieel beslist”, zegt Lieve Misotten.

Daarnaast is er een samenwerking met Ligo (voorheen: Centra voor Basiseducatie). In Genk is er een cursus rond digitale vaardigheden voor wie nog niet lang in België is en de taal nog onvoldoende spreekt. Raf, opleidingsverantwoordelijke ICT bij Ligo: “Ons gewone ICT-aanbod is eigenlijk voor hen niet geschikt. De vragen zijn heel specifiek en altijd dringend. Hoe gebruik ik e-mail? En hoe kan ik met apps zoals Google Translate een e-mail in het Nederlands sturen? De lesgever van deze cursus kan bijna individueel met de cursisten werken.” Ligo verwijst soms door naar de begeleiding van het LPV, en andersom kunnen de digikiosken een opstap zijn naar een cursus bij Ligo.