Covid-19 versterkt armoede: wat armoedeorganisaties ons zeggen

De gezondheidscrisis versterkt de armoede in ons land. Dat blijkt ook uit een ruime bevraging van armoedeorganisaties, waarvan de Koning Boudewijnstichting n.a.v. de Werelddag van Verzet tegen Armoede (17/10) de resultaten bekendmaakt.

Nu zowat alle indicatoren in het rood gaan en zelfs het scenario van een nieuwe lockdown opduikt, wil de Koning Boudewijnstichting de aandacht vestigen op de organisaties op het terrein die, dag na dag, alles uit de kast halen om mensen in armoede bij te staan.

Deze sector staat voor enorme uitdagingen in de komende maanden. Dat blijkt ook uit een ruime bevraging bij de organisaties die de Stichting ondersteunde tijdens de eerste coronagolf. In velerlei opzichten verdienen al deze organisaties die vechten tegen de armoede steun, en met name hun werknemers en vele vrijwilligers, die zich in deze ongeziene crisis inzetten met al hun flexibiliteit, creativiteit en engagement.

De Koning Boudewijnstichting verschafte in het voorjaar steun aan zo’n 500 armoedeorganisaties die zich inzetten voor personen in armoede, onder wie dak- en thuislozen, en die met acute moeilijkheden werden geconfronteerd. Zij kregen via een versnelde procedure een forfaitair bedrag van 10.000 euro elk, goed voor ongeveer 5 miljoen euro aan steun in totaal.

Deze organisaties deelden hun inzichten over de impact van de crisis op personen in armoede én op hun eigen organisatie.

• Maar liefst 80% van de organisaties zag hun doelpubliek toenemen.
• Qua doelgroepen valt de stijging van jongvolwassenen (24% van de organisaties meldt een toename van deze doelgroep) en éénoudergezinnen (46%) op. Ook zagen veel organisaties (44%), naast een toename van vluchtelingen en arbeidsmigranten, een opvallende toename van “voordien niet bij hen gekende personen van Belgische origine”.
• 67 % geeft aan dat personen in armoede geconfronteerd worden met een ‘verdieping’ van hun problematische situatie: de problemen waarmee ze geconfronteerd worden, nemen toe.
• 45 % van de organisaties heeft het ook over een ‘verbreding’: hun doelpubliek wordt met nieuwe, voor hen voordien ongekende, problemen geconfronteerd.

« Ik zal u een belangrijk cijfer geven:
op 13 maart bereikten we 5.465 mensen.
Op 20 mei, twee maanden later, was dat opgelopen tot 7.567 mensen.
Nu zitten we tegen 8.000 aan.”

Welke problemen namen toe door de crisissituatie? Eenzaamheid staat op de trieste eerste plaats: driekwart (76%) van de organisaties vangt hiervan duidelijke signalen op van de mensen die ze bereiken. Ook wordt (extreem) sociaal isolement (32%) gemeld. De impact op mentale gezondheid (44%), al dan niet gelinkt aan familiale spanningen, is groot, getuigen organisaties. Niet verrassend: ook de digitale kloof (50%) bleek problematisch tijdens de lockdown.

Het gebrek aan toegang tot voedsel (73%) en basishygiëne zoals douches, zeep, kledij (35%) scoren verontrustend hoog. Ook wordt een toename gemeld van de extreemste vorm van de huisvestingsproblematiek: zowel zichtbare (25%) als verborgen (29%) dak- en thuisloosheid, zijn volgens de organisaties toegenomen.

De coronacrisis bracht voor armoedeorganisaties, gelukkig, ook positieve elementen met zich mee: velen, en zeker vrijwilligersorganisaties, melden een positieve impact op de band met hun doelpubliek (77%), de samenwerking met vrijwilligers (61%) en de lokale bekendheid van hun organisatie (79%). Opvallend: veel (59%) organisaties zeggen dat de crisis een positieve impact gehad heeft qua fondsenwerving; toch meldt meer dan de helft (53%) van de organisaties ook een achteruitgang qua financiële gezondheid van de organisatie zelf.

“Deze ervaring leert ons dat we als lokaal initiatief in staat zijn
om heel soepel en snel te handelen.
Onze veerkracht en engagement werd aanstekelijk,
veel burgers en organisaties waren snel bereid om te helpen!”

Opvallend zijn ook de creativiteit, de flexibiliteit en de veerkracht die de organisaties aan de dag gelegd hebben: velen hebben hun werking omgezwaaid om toch en / of beter in te kunnen spelen op de nieuwe behoeften van hun doelpubliek.

We zitten vandaag midden in een tweede golf van de coronapandemie. Opnieuw lopen personen in armoede het risico zwaarder getroffen te worden door de gevolgen van de crisis. Met deze boodschap willen we hun inspanningen in de verf zetten van al deze organisaties, hun medewerkers en vrijwilligers, én aan de alarmbel trekken: de impact van de crisis op armoede is immens, zowel in de breedte als in de diepte.