Bednet breekt muren open voor onderwijs, ook binnen de jeugdhulp

In Vlaanderen verblijven elk jaar meer dan honderd jongeren in zogeheten voorzieningen voor ‘veilig verblijf’ — opvang voor minderjarigen die tijdelijk niet thuis kunnen wonen door een onveilige of verontrustende context. Voor hen is school vaak ver weg – letterlijk én figuurlijk. Bednet, bekend van online afstandsonderwijs voor zieke leerlingen, vroeg zich in 2023 af of het ook voor deze jongeren een verschil kan maken. Met steun van het DWW-Fonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, in het kader van De Warmste Week 2023 met als thema “Opgroeien zonder zorgen”, ging de organisatie op verkenning. Met resultaat: niet alleen werd een drempel in de wetgeving weggewerkt, ook binnen de jeugdhulp groeit het inzicht dat online onderwijs een waardevolle optie kan zijn. 

De term ‘veilig verblijf’ klinkt zacht, maar gaat schuil achter harde realiteiten. In Vlaanderen verblijven meer dan 150 jongeren – vaak tussen twaalf en achttien – tijdelijk in zulke voorzieningen. Niet omdat ze een strafbaar feit gepleegd hebben, maar omdat thuis geen veilige plek meer is. Ze zijn slachtoffer van misbruik, zitten psychisch in de knoop of zijn verloren gelopen in de chaos van hun leven. 

Bednet als houvast 

In die omgeving wordt school al snel het eerste wat wegvalt. Sommige jongeren kunnen de instelling niet verlaten, anderen zijn te ver verwijderd van hun thuisschool, fysiek of emotioneel. Toch kan onderwijs voor sommigen net dat stukje zijn wat nog wél werkt. En het is daar dat Bednet via online afstandsonderwijs het verschil wil maken. 

"Onderwijs is niet voor elke jongere een prioriteit op dat moment," zegt Kristien Lacluyse, inhoudelijk coördinator bij Bednet. "Maar voor sommigen is het net een lichtpunt of een houvast. Een van de weinige dingen die wél nog een vorm van structuur, eigenwaarde of toekomst biedt.” 

Medisch attest 

In samenwerking met het Agentschap Opgroeien en financieel geruggesteund door het DWW-Fonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, trok Bednet in 2023 naar zowat de helft van de voorzieningen ‘veilig verblijf’, verspreid over Vlaanderen en Brussel. Ze sprak met begeleiders en ging in dialoog met jongeren. Hoe ervaren zij onderwijs? Waar zitten de noden? En hoe kan Bednet een rol spelen in zo’n complexe context? 

Wat snel duidelijk werd: deze jongeren vielen tot dan toe uit de boot, omdat ze meestal geen medisch attest hebben, een formele voorwaarde voor Bednet-deelname. “Die administratieve drempel sloot net die jongeren uit voor wie ons aanbod iets kon betekenen,” vertelt Kristien. Maar mee dankzij dit project verviel in september 2024 de verplichting van een medisch attest. “Een kleine wetswijziging met grote impact, want het maakt het recht op onderwijs opnieuw bereikbaar voor jongeren die tot dan toe uit beeld vielen.” 

Geen wonderoplossing, wel een begin 

Ook in het veld zelf leverde het traject meer dan inzichten alleen op. Dankzij de middelen van het DWW-Fonds kon Bednet een projectmedewerker aanstellen met ervaring in de jeugdhulp. “Dat maakte echt het verschil,” zegt Kristien. “We kwamen niet zomaar iets proberen. We kwamen met kennis van zaken, met een duidelijke opdracht én met ruggensteun.” 

In 2023 werden drie proeftrajecten opgestart, in 2024 volgden er nog eens zeven. “Niet elk traject was succesvol, en dat hoefde ook niet,” zegt Kristien. “We wilden begrijpen wat werkt, waar het botst, en vooral: tonen dat het kán. Soms leidde dat tot een effectieve opstart, soms bleef het bij een gesprek of screening. Maar telkens werd Bednet als optie op tafel gelegd binnen de voorzieningen. En dat alleen al was winst. Onderwijs hoeft voor deze jongeren trouwens niet altijd over leerstof of toetsen te gaan. Soms is het gewoon een manier om erbij te horen, al is het maar vanop afstand.” 

Bednet merkte dat hun bestaande werking voor zieke leerlingen grotendeels toepasbaar blijft in deze context. Niet de techniek moet anders, wel de toon. “Het verschil zit in hoe je onderwijs introduceert, welke verwachtingen je schept, en vooral: wat het voor die jongere kan betekenen”, legt Kristien uit. “Voor sommige jongeren blijft school een plek van herkenning en veiligheid. Voor hen kan Bednet net dat duwtje zijn om de draad niet te laten vallen. Anderen bouwen voorzichtig terug vertrouwen op. Online afstandsonderwijs biedt dan een tussenstap: laagdrempelig, zonder meteen opnieuw een klaslokaal binnen te hoeven stappen.” 

Reflex ontwikkelen 

Doel is om het aanbod verder te integreren in de bredere werking. “Het zal nooit onze grootste groep worden,” zegt Kristien Lacluyse nuchter. “Maar dat hoeft ook niet. Waar het om gaat, is dat voorzieningen de reflex ontwikkelen om onderwijs mee te nemen in hun begeleiding. En beseffen dat Bednet daar één optie in is. Voor sommige jongeren is Bednet het verderzetten van wat nog goed liep. Voor anderen is het het begin van een voorzichtige terugkeer naar perspectief,” besluit Kristien Lacluyse. “Zelfs als het maar een handvol jongeren vooruit helpt, is het dat meer dan waard.”