Leren programmeren voor VR-bril: “Super cool dat je er echt bent en toch niet”

‘Digital Storytelling in Virtual Reality’, daarmee gingen 24 eerstejaars van het Gentse Sint-Lievenscollege van start. Een vakoverschrijdend project, dat de leerlingen laat kennismaken met een technologie die tal van mogelijkheden biedt. De school kreeg hiervoor steun via een projectoproep van het onderwijsvernieuwingsplatform Veranderwijs.nu, gecoördineerd door de Koning Boudewijnstichting.

“Het was opvallend hoe snel ze zich de technologie eigen maakten, ook al ging het om leerlingen van gemiddeld twaalf jaar. Ze verrasten ons met hun creativiteit”, vertelt Robbe Wulgaert, leerkracht in de eerste graad van het Sint-Lievenscollege, richting STEaM (science, technology, engineering, arts & mathematics) en de trekker van het project ‘Digital Storytelling in Virtual Reality’.

Scholen staan voor de uitdaging technologie en digitale toepassingen te integreren in het onderwijs. Als hulpmiddel, maar ook om te begrijpen hoe het werkt en hoe je er zelf nieuwe toepassingen mee kan bouwen. Virtual reality, waarbij je door een ‘bril’ kijkt en in een andere wereld lijkt te bewegen, is een van die toepassingen die snel evolueert en bekender wordt.

Vakoverschrijdend

Geboeid door virtual reality werkte Robbe Wulgaert een project uit om er in de klas mee aan de slag te gaan. De leerlingen ontwerpen een eigen wereld op papier, met beelden en een verhaal, en vervolgens leren hoe ze dit omzetten naar een 3D-beleving met de VR-bril, inclusief ingesproken klank. In de app komt de fantasie tot leven: je luistert naar het verhaal, loopt vrij rond, kijkt van ver of dichtbij naar de creaties. Tekst, beeld, programmeren: het project combineert leerplandoelstellingen van Nederlands, Plastische Opvoeding (Beeld) en ICT.

Na een proefproject volgde in het afgelopen schooljaar de effectieve start, met 24 leerlingen die telkens per twee werkten. Met de steun van Veranderwijs.nu kon de school 10 VR-brillen aankopen en inzetten, naast de twee brillen die de leerkracht eerder met eigen middelen had aangeschaft.

Enthousiaste reacties

“De vraag dit schooljaar was om iets te ontwikkelen voor mensen met een beperking”, vertelt Robbe Wulgaert. “Het was leuk om te horen hoe ze bijvoorbeeld een robotarm wilden realiseren. Of ze maakten een glazen oog en haalden daarvoor informatie uit de cursus natuurwetenschappen.” De leerlingen reageerden enthousiast: “We kregen een probleem dat we helemaal zelf mochten uitzoeken, tekenen en uitwerken.” “En we konden onze prototypes maken op de computer, en we leerden samenwerken.” Of nog: “Ik wilde dit altijd al eens doen! Ik vind het super cool dat je er echt bent, maar toch ook niet.”

“Het was niet nodig de leerlingen te motiveren, wel om ze te begeleiden”, zegt Robbe Wulgaert. “Via VR komen ze in een bepaalde leefwereld terecht en ze stellen daar vragen over. Ik kan alleen zien waar ze mee bezig zijn als ik hun werk met een beamer projecteer. Als leerlingen aan een laptop werken, kan je over hun schouder meekijken. Het is best wel intensief en het hele proces vergt veel tijd. Met een eerder beperkt aantal leerlingen liep dat goed; meer zou echt moeilijk te managen zijn. Het gaat immers niet alleen om de technologie, er komt ook vakdidactiek bij kijken, dat was voor mij zeer boeiend. Aan leerkrachten die een dergelijk project willen opstarten, geef ik graag de raad goed te omlijnen wat je met de technologie wil doen.”

Autisme ervaren

De VR-brillen zijn ook voor andere vakken interessant, bijvoorbeeld om in de les aardrijkskunde een landschap te ervaren. “Of bij het vak Beeld kan je bijvoorbeeld in een simulatie schilderen”, vertelt een leerling, “je zit dan in een andere wereld en hebt niet veel plaats nodig en ook niet al het materiaal, om je toch goed uit te leven.”

Virtual reality kan ook een hulpmiddel zijn voor leerlingenondersteuning, vult de leerkracht aan. “Denk bijvoorbeeld aan een leerling die de diagnose autisme krijgt. Je kan daarover uitleg geven aan de klas, maar met VR wordt het concreter. De Britse krant The Guardian maakte een documentaire over hoe een meisje met autisme haar verjaardag ervaart. Als je dit met een VR-bril bekijkt, kan je je beter inleven en effectief zien dat het soms beklemmend is voor haar. Sommige scholen gebruikten VR al om verkeerslessen te geven of om te laten zien hoe je iets kan lassen of een stelling kan opbouwen. Er zijn tal van mogelijkheden.”

VR-brillen hebben nog steeds een zekere kostprijs, maar de gebruiksdrempel komt steeds lager te liggen, zowel financieel als technisch. In het Sint-Lievenscollege viel de keuze op Oculus Quest-brillen. Die hebben als pluspunt dat ze van inside out tracking gebruikmaken en er geen externe sensoren nodig zijn. Ook bijkomende computers hoeven niet. Ze zijn compact, gemakkelijk op te bergen en kunnen uitgeleend worden aan andere leerkrachten en scholen. Het coronavirus vormde wel een bijkomende uitdaging: door het materiaal te nummeren werd opgevolgd dat iedereen steeds met hetzelfde materiaal werkte.

Nieuwe technologie

Robbe Wulgaert broedt alweer op nieuwe plannen. In het vak plastische opvoeding gebruikt hij onder meer fotobewerkingstechnieken en ontdekken de leerlingen met (oude) beamers hoe ze door te programmeren bijvoorbeeld een skelet op een klasgenootje kunnen tekenen. “Volgend schooljaar willen we samen met de leerlingen van het derde jaar de mogelijkheden van artificiële intelligentie (AI) nagaan, van het herkennen van honden en katten tot de detectie van bepaalde melanomen. Je kan in een AI-toepassing bijvoorbeeld alle boeken van Harry Potter stoppen en de toepassing een boek laten schrijven: de machine neemt de schrijfstijl van JK Rowling over. Of we snuisteren in de archieven van onze school, die al dateert van 1865, en bekijken hoe je met AI-technieken oude foto’s kan inkleuren.”

De leerkracht hoopt alvast dat het werken met nieuwe technologieën in de lerarenopleiding meer aandacht zal krijgen. Maar het laatste, wijze woord is voor een van de leerlingen, die samenvat wat ze heeft geleerd door dit project: “Hoe je met VR kan werken, maar ook dat je vooraf goed moet nadenken en dat er voor alles een soort oplossing kan worden ontworpen.”