Yeyasso, de Ivoriaanse coöperatie van de hoop

De cacao- en koffiecoöperatie Yeyasso in de bergen in het westen van Ivoorkust probeert voortdurend de grote trends op de markt een stap voor te blijven. Biologisch produceren, boslandbouw ontwikkelen, kinderarbeid uitbannen en binnenkort ook de CO2-opslag in het woud monitoren: het zijn slechts enkele van de lopende projecten. Al deze doelstellingen zijn mogelijk dankzij de dubbele tussenkomst van Business Partnership Facility (BPF), dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

In het Mahouka-dialect dat in het noordwesten van Ivoorkust wordt gesproken, betekent Yeyasso ‘dorp van hoop’. Toen ze in 2006 samenkwamen, konden de oprichters van de gelijknamige cacaocoöperatie niet weten hoe gefundeerd hun hoop was of, nog belangrijker, hoe snel hun hoop concreet zou worden.

Twee cijfers als bewijs. Aanvankelijk telde de coöperatie nauwelijks 350 leden, van wie slechts een tiental vrouwen. Zoals de huidige directeur Yeo Yessongbananan ook erkent, verliepen de productie en verkoop van cacao lange tijd ietwat anarchistisch. Vandaag de dag is het beeld aanzienlijk veranderd: er zijn nu meer dan 7200 leden (van wie 15% vrouwen) die cacao en koffie produceren en commercialiseren, op 12.000 hectare. Zij profiteren van de uitstekende klimatologische omstandigheden in dit semi-bergachtige bosgebied. Jaarlijkse productie: 7500 ton, waarvan 5000 ton cacao en 2500 ton koffie.

Professionaliseren door coaching

Het succes is niet uit de lucht komen vallen. In 2016 ging de coöperatie in op een kandidatenoproep van Enabel, het Belgisch Ontwikkelingsagentschap, om deel te nemen aan een tweejarig businesscoachingprogramma. ‘Daar is het allemaal begonnen,’ herinnert Yeo zich. ‘Het Belgische chocoladebedrijf Galler was op zoek naar gecertificeerde (fairtrade-)leveranciers, die fatsoenlijke arbeidsomstandigheden en een hoger inkomen voor de producenten garandeerden. Dankzij de coaching werden we veel professioneler en in 2020 kregen we het Fairtrade-label.’

Business Partnership Facility (BPF) is een initiatief van de Belgische ontwikkelingssamenwerking dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Het programma speelde in dit geval een doorslaggevende rol. Met technische bijstand van de Luikse universiteit konden dankzij een boslandbouwprogramma vier kwekerijen worden opgezet en werden er 70.000 tropische boompjes gekweekt. ‘Onze producenten hebben nu een beter begrip van de complementariteit tussen hun cacao- en koffiebomen enerzijds en de boomsoorten die hen voorzien van de essentiële bosbedekking anderzijds,’ zegt Yeo. ‘Wat wij van de natuur nemen, moeten we aan de natuur teruggeven.’

Vrouwen aan het roer

De middelen van BPF (200.000 euro) werden ook gebruikt om de braakteelt van rijst en maniok te financieren. Dat werd voorgesteld door organisaties van vrouwen, die traditioneel maar weinig betrokken zijn bij de koffie- en cacaoproductie. Het zal ervoor zorgen dat gezinnen tijdens financieel lastige periodes over inkomsten blijven beschikken. Tot slot: zes vrouwen en twee mannen werden ambassadeurs van de coöperatie na het afronden van een programma waarin ze hun competenties versterkten aan de Women’s School of Leadership van Fairtrade Africa. Twee van de zes vrouwen werden in 2022 verkozen in de raad van bestuur en de raad van toezicht van Yeyasso. ‘Onze spectaculaire vooruitgang op deze drie domeinen – boslandbouw, diversificatie en inclusie – heeft ons veranderd in dienstverleners, in het bijzonder in leveranciers van woudplanten aan internationale handelaren,’ aldus een blije Yeo tijdens zijn bezoek in Brussel.

In 2022 reageerde Yeyasso – met succes en voor hetzelfde bedrag – op een nieuwe oproep van Business Partnership Facility. Het doel was om in te spelen op belangrijke trends in de cacaomarkt, zowel nu als in de toekomst. ‘Kopers keren zich steeds vaker af van conventionele cacao,’ legt Yeo uit. ‘In een tijd waarin de Europese wetgeving op het vlak van ontbossing en compensatie wordt aangescherpt, zullen certificering- en duurzaamheidsprogramma’s de norm worden. Yeyasso moet zich onderscheiden en een toegevoegde waarde bijbrengen. Wij willen biologisch, fairtrade, koolstofneutraal, vrij van kinderarbeid en zonder ontbossing werken.’

Een nieuwe business: CO2

Meer concreet zullen alle bomen die tussen 2020 en 2022 door de coöperatie zijn geplant en die al door de interne opleiders van de coöperatie zijn gegeolokaliseerd, worden onderworpen aan een individuele wetenschappelijke monitoring. Dat moet hun vermogen meten om koolstof uit de atmosfeer te halen. Het doel van de coöperatie is ‘koolstofkredieten’ te verkrijgen, die gebruikt kunnen worden om het inkomen van de producenten te verhogen. Bovendien moet de productie van Bio Fairtrade-cacao vanaf 2026 verdubbelen: van 120 naar 240 ton per jaar. Doelstelling nummer drie: een einde maken aan alle vormen van kinderarbeid in de cacaoteelt via een CLMRS-ondersteuningsprogramma (Child Labour Monitoring Remediation System). ‘Wij hebben zopas de 20 IT-licenties verworven die nodig zijn om deze drie doelstellingen volledig te digitaliseren, waardoor we nieuwe banen creëren,’ legt Yeo uit. ‘Dankzij BPF krijgt Yeyasso de controle over al zijn gegevens. Onze autonomie zal hierdoor veel groter zijn.’

Over Business Partnership Facility

Business Partnership Facility wordt gefinancierd door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking en  wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Het programma ondersteunt ondernemersinitiatieven met een aanzienlijke maatschappelijke impact in 26 Afrikaanse landen. Deze initiatieven moeten minstens één van de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties ondersteunen om extreme armoede uit te roeien en onze wereld duurzamer te maken tegen 2030. Over een periode van vijf jaar (2019-2023) is bijna 12 miljoen euro toegekend aan meer dan 50 initiatieven.