Slechts 60% Europeanen tevreden met de toestand van de democratie

Hoe staan de Europese burgers na maanden van pandemie tegenover de democratische waarden en de aanpak van de gezondheidscrisis? Ze hechten een zeer groot belang aan de rechtsstaat, vrije verkiezingen, vrijheid van meningsuiting, maar zijn niet onverdeeld tevreden over de stand van zaken: slechts 60 procent van de respondenten uit de 27 EU-lidstaten is tevreden over de toestand van de democratie in Europa. In België is een nipte meerderheid tevreden over de werking van de democratie in eigen land (54%) en in Europa (56%).

Leidt de waardering voor de democratie onder de pandemie met haar beperkingen voor de burgers? Dit werd onderzocht door eupinions, het initiatief voor opinieonderzoek in Europa van de Bertelsmann Stiftung, met ondersteuning van de Koning Boudewijnstichting.

Burgers in heel Europa hechten een zeer hoge waarde aan de rechtsstaat, vrije verkiezingen waarvan de resultaten worden aanvaard en vrije meningsuiting, met relatief kleine nuanceverschillen tussen de verschillende landen. Deze democratische waarden zijn van groot belang voor ongeveer 90% van de Europese burgers.

Wat betreft de toepassing in de dagelijkse praktijk, is het beeld verdeeld, zeker wat het eigen land betreft: Nederlanders (74% tevreden) en Duitsers (70%) zijn tevreden over de werking van de democratie in hun land, maar in Spanje (46%), Italië (40%) en Polen (35%) zakt dit onder de helft. België (54%) en Frankrijk (51%) zitten daar tussenin. In de EU27 is gemiddeld 54% van de respondenten tevreden met de democratie in eigen land.

Een ander beeld ontstaat wanneer wordt gevraagd naar de stand van de democratie in Europa. In de hele EU is 60 procent tevreden over de werking van de democratie in Europa. Voor België is dit 56%. Burgers die over het algemeen tevreden zijn met hun de democratie in eigen land, geven de EU slechtere cijfers. Anderzijds krijgt de EU een beter rapport in landen waar de burgers over het algemeen slechte cijfers geven voor situatie in het eigen land. De discrepantie is het duidelijkst in Polen: daar is 70% tevreden over het functioneren van de democratie in Europa.

Grote verschillen volgens partijvoorkeur

Kijken we binnen België naar de cijfers volgens de partij die respondenten zeggen aan te hangen, dan zien we grote verschillen. De tevredenheid over de werking van de democratie in eigen land ligt veruit het laagst bij aanhangers van Vlaams Belang (25%) en het hoogste bij aanhangers van CD&V (84%). Een iets minder grote kloof zien we waar het de democratie in Europa betreft: daarover is 32% van de aanhangers van Vlaams Belang tevreden, en 74% van de aanhangers van CD&V. De aanhangers van de andere partijen zitten daar telkens tussenin – u vindt de concrete percentages in bijgevoegde tabel of in het volledige rapport.

Vertrouwen in de aanpak van de Covid-19-pandemie

Uit de enquête blijkt ook dat in de hele EU gemiddeld 58% van de respondenten er vertrouwen in heeft dat hun regering de Covid-19-pandemie onder controle krijgt. Er zijn echter aanzienlijke verschillen. Terwijl de meerderheid in Duitsland (74%), Nederland (69%), Italië (55%), Spanje (54%) en België (53%) vertrouwen heeft in het anticoronabeleid van hun nationale regering, heeft slechts een minderheid van de Franse (47%) en Poolse respondenten (40%) dat vertrouwen.

Het vertrouwen in het optreden van de Europese instellingen in verband met de pandemie beloopt onder alle respondenten gemiddeld 66 procent. Ook hier geldt: hoe zwakker het vertrouwen in de eigen regering, hoe groter het vertrouwen in de competentie van het Europese niveau.

Wat België betreft, zien we dat - behalve bij de aanhangers van Vlaams Belang (37%) - een meerderheid bij alle partijen vertrouwen heeft in de aanpak van de overheid, met een uitschieter tot 84% bij CD&V-aanhangers. Het vertrouwen in de aanpak op Europees niveau schommelt tussen 75% bij Groen-aanhangers en 39% bij aanhangers van Vlaams Belang.

Aanvullende informatie

eupinions is het instrument van de Bertelsmann Stiftung om de publieke opinie in Europa te onderzoeken, ontwikkeld in samenwerking met Dalia Research. Het werkt in partnerschap met de Koning Boudewijnstichting.

Er werden bijna 12.000 mensen ondervraagd – de enquête is representatief voor de EU als geheel en voor de lidstaten België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Polen, Spanje en Nederland. Gedetailleerde informatie over de gebruikte methodologie is te vinden in de bijlage bij het onderzoek.

De studie en andere gegevens van de enquête in de hele EU zijn tevens beschikbaar op www.eupinions.eu.