De landbouw van morgen begint vandaag: de Koning Boudewijnstichting zet in op agro-ecologie

Met 45% van de Belgische grondoppervlakte in gebruik, is de landbouwsector een onmisbare schakel in de transitie naar een duurzame samenleving. De Koning Boudewijnstichting (KBS) kiest daarom resoluut voor een toekomstgerichte aanpak: agro-ecologie als hefboom voor verandering. Om dit kracht bij te zetten, ondersteunen de Koning Boudewijnstichting, het Fonds Reverso en het Fonds Beckers-Diels, beide beheerd door de KBS, 16 projecten voor een totaalbedrag van 765.255 euro.  

De landbouw en het huidige voedselsysteem staan onder druk. Klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, economische onzekerheid en een groeiende kloof tussen boeren en burgers vragen om een fundamentele koerswijziging. De Koning Boudewijnstichting ondersteunt deze omslag via een systemische benadering die ecologische, economische én sociale uitdagingen samenbrengt. 

Agro-ecologie: meer dan landbouw alleen 

Agro-ecologie is geen landbouwmethode, maar een veranderpad naar een duurzaam voedselsysteem. Het draait om gezonde bodems, meer biodiversiteit, eerlijke handel, lokale verankering en samenwerking. Het verbindt producent en consument, brengt gezonde voeding en streekproducten op het bord van burgers, stimuleert autonomie van en een eerlijk inkomen voor landbouwers en zet in op kennisdeling en co-creatie. In die verandering moet elke regio, elk bedrijf, elke gemeenschap zijn eigen weg vinden. 

De realiteit vandaag: knelpunten én kansen 

De weg naar duurzame landbouw is niet zonder obstakels. Natuur en landbouw worden in een gepolariseerd debat vaak als twee onverzoenbare polen tegenover elkaar gezet. De band tussen boer en burger is vaak zoek. Landbouwgrond is schaars en duur. De kennis en middelen voor omschakeling naar een agro-ecologisch model ontbreken vaak. En lokaal verankerde landbouw botst op logistieke en economische uitdagingen.  

Maar er zijn ook kansen. Een agro-ecologische aanpak kan leiden tot een belangrijke kostenbesparing voor de landbouwer. Daarnaast liggen er kansen in het stimuleren en versterken van samenwerkingsverbanden tussen landbouwers onderling en tussen landbouwers en andere actoren, zoals lokale voedselverwerkers en lokale grootafnemers. Samenwerking vergroot de slagkracht van boeren. Investeringskosten (bv. koelinfrastructuur, logistiek, webshop, …) kunnen gedeeld worden. Het aanbod van producten kan worden verbreed, vergroot en beter afgestemd op de noden van grootafnemers (bv. gepelde eieren, voorgesneden groenten, …). Expertise en ervaringen kunnen worden gedeeld. En nieuwe lokale voedselketens waarbij landbouwproducten lokaal worden verwerkt (bv. tot mosterd, kaas, yoghurt, soep, …) kunnen tot stand komen. Deze “boer tot bord”-strategie maakt bovendien deel uit van de Europese Green Deal met als doel de Europese Unie klimaatneutraal te maken tegen 2050.   

Samen bouwen aan een veerkrachtige toekomst 

De Koning Boudewijnstichting alsook het Fonds Reverso en het Fonds Beckers-Diels, beide beheerd door de Koning Boudewijnstichting, selecteerden 16 projecten (6 in Vlaanderen en 10 in Wallonië) die inzetten op lokale samenwerkingsverbanden tussen landbouwers onderling en tussen landbouwers en lokale voedselverwerkers en grootafnemers.  Ze ontvangen in totaal een budget van 765.255 euro hiervoor.  

Enkele voorbeelden: 

• Biobedrijvige Kempen versterkt de afzet van regionale bioproducten via samenwerking tussen bioboeren en bedrijven in Turnhout. 

• Samen op Dreef & Plantentuin Meise bouwen een duurzaam model voor lokale voedselproductie en verwerking. 

• BioCare Connect in Ruiselede levert biogroenten aan zorginstellingen via samenwerking tussen boer, verwerker en zorgorganisatie, met sociale tewerkstelling. 

• IJzerkotmolen uit Brakel – Everbeek verwerkt lokaal graan tot meel voor bakkers en winkels. Opschaling vereist betere opslag en transport.